Verbum

Патыха́ць ’веяць, слаба дзьмуць’, ’пахнуць’, ’быць адчувальным’ (ТСБМ, Сцяшк.). Да тхаць ’тс’, якое з прасл. tъxati, роднаснага з dъxati, duxъ > дух (гл.). Сюды ж экспр., перан. віл. патыха́ць ’наведвацца’ (Сл. ПЗБ).

Страмбе́ль ‘сцябло’, ‘рэшткі храпкі з каранямі’, ‘адростак пяра пасля лінькі птушак’ (Сл. ПЗБ). З літ. stramblỹs ‘сцябло’ (там жа). Сюды ж страмбя́к ‘адростак пяра пасля лінькі’, страмбялёк ‘тс’ (шальч., Сл. ПЗБ).

Трымбу́лька, трамбу́лька, трынбу́лька ‘цыбуля, якую сеюць насеннем’ (Жд. 1; гродз., Кіс.). Сюды ж, відаць, трымбуль ‘шпянёк у жорнах’ у загадцы: Купа на купе, трымбуль на пупе (гродз., БНТ, Загадкі). Гл. трыбулька.

Тупілі́чыць ‘рэзаць’ (Юрч.). Экспрэсіўнае кантамінаванае ўтварэнне, гл. тупы, пілікаць. Сюды ж тупілі́чыцца ‘рэзаць, выразацца’, тупілі́чыньнік ‘той, хто рэжа няўмела або тупой прыладай’ (Юрч. СНЛ), тупілі́чанне ‘няўмелае рэзанне тупой прыладай’ (Юрч. Вытв.).

Туру́каць ‘грукаць’ (Арх. Федар.): Ту‑ру, ту‑ру, па дуброўкі, / Ды там едзіць пан вялікі (Куп. і пятр. песні), сюды ж ‘падаваць гукі (пра жаўну)’, туруру́каць ‘падаваць гукі, турчаць’ (ТС). Гукаперайманне.

Брызґу́ль ’палачка для вязкі снапоў’. Запазычана з літ. мовы. Параўн. літ. bruzgùlis ’дубінка’. Гл. Смулкова, Лекс. балтызмы, 40; аб літ. слове гл. Фрэнкель, 1, 60. Сюды ж брызгу́ль ’дзеравяны гаплік’ (Сцяшк. МГ).

Лу́скат ’трэск, лусканне’ (ТСБМ), укр. лускіт, польск. łuskot, чэш. luskot. Прасл. паўн. luskotъ — nomen actionis (> nomen acti) ад дзеяслова luskati (Слаўскі, 5, 358–359) > лу́скаць. Сюды ж лускатня́ ’трасканіна’ (хойн., Мат. Гом.).

Не́лад ’не́парадак, нязгода’ (Нас.), нэ́лад ’нелады’ (драг., З нар. сл.), укр. не́лад ’бязладзіца, непарадак’, рус. не́лад ’раздор, нязгода’. З не і лад, гл. ладзіць; сюды ж неладом ’не ў лад, бязладна’ (Ян.).

Няво́шта (нево́што) ’нічога, жыве абы-як’ (Нас.), сюды ж таксама няўвошта («Энеіда навыварат»). З не + ва (ўва) ‑што, параўн. ст.-бел. ни в што ’у нішто’ і нівошта ’нічога’: Яму нівошта! (Бяльк.).

◎ Перачун ’сабака, які пры паляванні зграяй выбягае наперад, каб перахапіць звера’ (Інстр. 2). З рус. перечуй, перёка ’тс’. Да пёрак (гл.). Сюды ж перачапае ’недахоп сабакі, які выбягае наперад, каб перахапіць звера’.