Прыме́ць ’магчы, змагчы; мець сілу, магчымасць’; каб прыме́ў ’калі б мог’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Байк. і Некр., Некр., Янк. 2, Янк. БП, Жд.; слонім., Жыв. НС), прыйме́ць ’магчы’ (ТС), приме́тсь ’папасці ў рукі’ (Шпіл.). Прэфіксальнае ўтварэнне ад мець (гл.). Рус. бранск. приме́ть ’магчы’, укр. примі́ти ’тс’, пре́міч ’сіла, найбольшая моц’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пры́тычкам ’вельмі рана, да ўсходу сонца’ (чэрв., Жд. 3); зыходзячы з ілюстрацыі: я ўнучцы і гавару, каб ўстала ды пры́тычкам і папалола, пакуль сонца не узышло, значэнне вызначана недакладна; правільна, відаць, ’хутка, за кароткі час; адным намаганнем’, параўн. прытычкамі ’ўрыўкамі’ (Шат.). Першапачаткова Тв. скл. назоўніка пры́тычкі, які да прытыка́цца < тыкаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тулі́чны ‘прысутны’ (Ласт.). Магчыма, штучнае ўтварэнне па ўзоры тубы́льскі, дыял. тубы́льны ‘мясцовы, тутэйшы’ (гл. тубылец) — ту 2 (гл.) і лічны ‘шматлікі’ (гл.), хутчэй ‘наяўны’ ад рус. быть налицо ‘быць у наяўнасці’; аўтарскі наватвор, каб пазбегнуць «барбарызма» прысу́тны (гл. прысутнічаць), які «павінен быць безумоўна адкінуты як нязгодны з духам мовы» (Ласт, 555).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кара́сь I, -ся́ м., зоол. кара́сь;
◊ на то́е і шчупа́к у мо́ры, каб к. не драма́ў — посл. на то и щу́ка в мо́ре, чтоб кара́сь не дрема́л
кара́сь II, -ся́ м. подо́сина ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го межд., разг.
1. о;
го! каб жа я гэ́та ве́даў! — о! е́сли бы я э́то знал!;
го! каго́ там то́лькі ні было́! — о! кого́ там то́лько не́ было!
2. (перекличка, ауканье) ау
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скіро́ўваць несов.
1. направля́ть; повора́чивать; см. скірава́ць 1;
2. (на што, да чаго, куды) перен. направля́ть, склоня́ть, клони́ть (к чему, куда);
ён ~вае размо́ву да таго́, каб... — он кло́нит разгово́р к тому́, что́бы...
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сагразі́ць, ‑гражу, ‑грозіш, ‑грозіць; зак.
Абл. Зрабіць што‑н. на злосць каму‑н.; насаліць каму‑н., даняць, дапячы. [Рыгор:] — Але вось наўмысля прыйду, вось каб табе сагразіць... Зарэцкі. [Бялькевіч:] — Ну, думаю, што ж нам у схованкі гуляць? Усё роўна Сімацкі туды мяне пашле. Ды і не хачу, каб ён падумаў, што гэтым можа мне сагразіць. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скра́двацца, ‑аецца; незак.
1. Рабіцца невыразным, неадчувальным, непрыкметным. Смуглявы скуласты твар, крыху раскосыя вочы выклікалі прыкрасць, і Кіра старалася стаць да люстра так, каб гэта скрадвалася. Карпаў. // Рабіцца больш ціхім (пра гукі, шум і пад.). Гадлеўскі загадаў абабіць дыспетчарскія кабіны лямцам, пакласці на падлозе мяккія «дарожкі», каб скрадваліся гукі. Шынклер.
2. Зал. да скрадваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
антыпа́тыя, ‑і, ж.
Пачуццё непрыязнасць агіды; проціл. сімпатыя. Занадта вялікая справа вырашалася, каб звяртаць увагу на свае асабістыя сімпатыі і антыпатыі. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́чаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад бачыць.
•••
Дзе гэта бачана (з злучн. «каб» або з інф.) — выражае здзіўленне, незадавальненне чым‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)