Ждаць ’чакаць’ (ТСБМ, Нас.). Рус. ждать ’тс’, укр. ждати ’тс’, польск. дыял. żdać ’тс’, памор. ždac ’тс’, чэш. ždáti ’тс’, славац. уст. ždať ’тс’, балг. жда ’тс’, славен. ždéti ’тс’. Ст.-слав. жьдати. З прасл. *žьdati < і.-е. *gheidh‑ (Покарны, 1, 426–427); параўн. літ. geidžiu, geĩsti ’жадаць’, лат. gàidît ’чакаць’, ст.-прус. gēidi ’чакаюць’, с.-в.-ням. gīt, ням. Geiz ’жаднасць’. Фасмер, 2, 39; Траўтман, 82; Праабражэнскі, 1, 223; Махэк₂, 725; БЕР, 562, Брукнер, 663. Шанскі (1, Д, Е, Ж, 279) указвае на роднаснасць кораня ждать < *gьdati з коранем год (годить ’чакаць’). Параўн. яшчэ жадаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паго́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Стан атмасферы ў данай мясцовасці. Сухая пагода. Марозная пагода. □ Лета было добрае, пагода спрыяла ўраджаю і рабоце. Колас. // Добрае надвор’е. Як мінае бура, настае пагода. Вось таму мне мілы росквіт веснавы. Гурло. Дым слупамі — на пагоду — Падымаецца ўгару. Калачынскі. Хто дажджом косіць, той пагодаю сушыць. З нар.
•••
Рабіць пагоду гл. рабіць.
Чакаць з мора пагоды гл. чакаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пережида́ть несов. чака́ць (паку́ль про́йдзе, ско́нчыцца што-небудзь);
пережида́ли жару́ чака́лі, паку́ль ско́нчыцца (спадзе́) спёка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
до́ўгі, -ая, -ае.
1. Працяглы ў прасторы, які мае вялікую даўжыню (у 1 знач.).
Д. шлях.
2. Працяглы ў часе.
Д. дзень.
Доўга (прысл.) чакаць.
◊
Доўгія рукі ў каго (разм., неадабр.) — пра таго, хто мае схільнасць да кражы, захопу.
Доўгі рубель (разм., неадабр.) — вялікі лёгкі заробак.
Адкладваць у доўгую скрынку (неадабр.) — адкладваць якую-н. справу на доўгі час.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пату́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Патаптацца, патупаць. [Корзун] няёмка патупаўся, засланяючы праход. Шыцік. — Значыць, заўтра вас не чакаць? — Антон патупаўся на месцы, кашлянуў у кулак. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўклада́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Укласціся — пра ўсіх, многіх. [Якім:] Заўтра вечарам, як толькі ўсе паўкладаюцца, — я ўжо ў садзе пад акном буду цябе чакаць. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Нарыхтава́ць ’падрыхтаваць’ (Нас., ТСБМ), нарухтава́ць ’тс’ (Гарэц.), нарыхтава́цца ’падрыхтавацца’ (Нас., Сл. ПЗБ), нарухтава́цца ’падрыхтавацца і чакаць толькі моманту, каб пачаць’ (Мядзв.). Гл. рыхтава́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ма́нна, ‑ы, ж.
1. Ежа, якая, паводле біблейскага падання, сыпалася з неба яўрэям у час іх вандравання па пустыні.
2. Спец. Застыўшы сок некаторых раслін, прыгодны для ежы і для лякарства.
3. Разм. Тое, што і манныя крупы (гл. манны).
•••
Манна з неба не сыплецца — дарам нічога не прыходзіцца.
Манна нябесная — што‑н. нечаканае, дарэмнае.
Спадзявацца на манну нябесную гл. спадзявацца.
Чакаць манны нябеснай гл. чакаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папачака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што, чаго і без дап.
Разм. Чакаць доўга, неаднаразова. Плаваў доўга, нібы знарок бавіўся: няхай цяпер там яны папачакаюць, папашукаюць. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́лее нареч. даўжэ́й; (дальше) дале́й; (больше) бо́лей, больш;
нельзя́ до́лее ждать не́льга даўжэ́й (дале́й, бо́лей) чака́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)