Ню́ні, у выразе распусціць нюні ’расплакацца’ (Сл. ПЗБ), ню́нькі ’плач’: «Нюнькі справив» (Нас.), рус. ню́ни ’губы, слёзы; слюні, смаркачы’, нюнькать ’плакаць’, чэш. ňuňat ’плакаць (у размове з дзецьмі)’. Гукапераймальнае (Фасмер, 3, 92; Махэк₂, 402).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разбэ́сціць, ‑бэшчу, ‑бэсціш, ‑бэсціць; зак., каго-што.
1. Прывучыць да дрэнных звычак, маральна распусціць. — Аўдзееў іх [абібокаў, зладзеяў] разбэсціў, а яны разышліся і робяць, што хочуць, — расказвала Аня. Дуброўскі.
2. Зрабіць непаслухмяным; разбалаваць. Разбэсціць дзіця. □ — [Валодзя] разбэсціў Мішу.., дазваляе яму спісваць задачы. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Раскаве́зіць ’разбіць ды крыві’ (дзятл., Жыв. сл.), сюды ж, відаць, роскові́зыты: росковізыты губы ’распусціць губы’ (Клім.). Звязана з раскаве́сіць (гл.) з экспрэсным азванчэннем с → з і працягам семантыкі, які тлумачыцца праз магчымую рэдукцыю зафіксаванага значэння: ’разбіць ды крыві [губы]’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Растапы́рыць ’няўклюда расставіць, развесці, рассунуць у бакі’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ростопу́рыць ’расставіць, разявіць, распусціць’ (ТС). Параўн. рус. дыял. растопы́рить ’тс’. Апошняе ўтворана з экспрэсіўным ‑то‑ ад распырить (гл. пырыць), што, паводле Фасмера (3, 446) азначае ’расправіць, распушыць пер’е’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рассори́ть сов.
1. (зерно и т. п.) рассы́паць, мног. парассыпа́ць, расцерушы́ць, мног. парасцяру́шваць;
2. перен. (деньги) ма́рна растра́ціць, распусці́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ро́спуст ’вясновае бездарожжа’, ро́спусць у выразе на роспусці/ на роспусцях ’ранняю вясной, у час раставання снегу’ (ТС), параўн. яшчэ рус. на дворе распустило, ст.-рус. распуститися ’растаць’ (XVI ст.). Да распусці́ць ’растапіць, зрабіць вадкім’. Праславянскі рэгіяналізм, які першапачаткова меў форму *orz‑pustъ/*orz‑pustь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рассупо́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
Развязаць, распусціць супоню, якая сцягвае хамут на шыі ў каня. А Коля, хоць і быў маленькі, як вузел, спрытна рассупоніў каня і выняў з рота цуглі. Колас. Захаравіч рашуча падбег да каня. У момант рассупоніў хамут, адхінуў дугу. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разжа́ть сов.
1. (кулак) расці́снуць, раскамячы́ць, разня́ць;
2. (зубы) расшчапі́ць, разня́ць; (губы) растулі́ць;
3. (пружину и т. п.) распусці́ць, адпусці́ць, пасла́біць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раствори́тьII сов.;
1. хим. (распустить) раствары́ць, распусці́ць;
2. (разбавить) разве́сці, разба́віць;
раствори́ть вино́ водо́й разве́сці (разба́віць) віно́ вадо́й;
3. (замесить) рашчыні́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разврати́ть сов.
1. (приучить к разврату) разбэ́сціць, мног. паразбэ́шчваць;
2. (довести до морального разложения) разбэ́сціць, мног. паразбэ́шчваць;
3. (избаловать) распусці́ць, мног. параспуска́ць, раздуры́ць, мног. паразду́рваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)