уты́ль, ‑ю, м., зб.
Адходы вытворчасці, рэчы, якія ўжо не прыгодны для карыстання, але могуць служыць сыравінай для вырабу іншых рэчаў (металічны лом, анучы, папера і пад.).
[Ад лац. utilis — карысны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гатава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; гату́й; -тава́ны; незак., што.
1. Варыць ежу.
Г. вячэру.
Г. малако (кіпяціць).
2. Прыводзіць у прыгодны для карыстання стан.
Г. цёплае адзенне да зімы.
Г. насенне да пасеву.
|| зак. згатава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны (да 1 знач.).
|| наз. гатава́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Нязго́дны ’непатрэбны, лішні; непрыгодны па стану здароўя, выбракаваны’ (Сл. ПЗБ). Да го́дны ’прыдатны, прыгодны’, з пачатковым комплексам няз‑ (< не + з), параўн. нязго́ршы, нязг̌арны і пад. Аднак не выключана непасрэднае ўтварэнне ад зго́дны ’прыдатны для ўжывання’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
непадрыхтава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Які не мае неабходнай. падрыхтоўкі, не атрымаў падрыхтоўкі. Васіль Якімчук па-ранейшаму прыходзіў на ўрокі непадрыхтаваным. Кавалёў.
2. Не гатовы, не прыгодны для чаго‑н. Непадрыхтаванае выступленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прае́зны, ‑ая, ‑ае.
Прыгодны, прызначаны для праезду; праезджы. Парогам гэтым быў моцны праезны масток, настолькі нізкі, што пад яго не праедзеш, і настолькі высокі, што лодку на яго не ўсцягнеш. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
белабіле́тнік, ‑а. м.
Разм. Той, хто мае белы білет; вызвалены ад вайсковай службы. Бацька быў белабілетнік, не прыгодны да воінскай павіннасць па стану здароўя, таму яго вызвалілі ад салдацкай службы. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фармавы́, ‑ая, ‑ое.
1. Прыгодны для адліўкі вырабаў у формах (у 6 знач.). Фармавая гліна.
2. Зроблены ў форме (у 6 знач.). Толя з Міхасём таксама выбралі сабе па буханцы фармавога хлеба. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баяздо́льны, ‑ая, ‑ае.
Прыгодны весці баявыя дзеянні. [Хмара:] — Наступленне.. пачалося. Але пачалося тады, калі вораг у рэальнасць такога наступлення ўжо амаль не верыў і зняў шаснаццаць сваіх самых баяздольных дывізій. Шашкоў. // Здольны вырашаць адказныя задачы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
питьё
1. (действие) піццё, -цця́ ср.;
го́дный для питья́ прыго́дны (прыда́тны) для піцця́;
2. (напиток) пітво́, -ва́ ср.; (пойло) по́йла, -ла ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
калёсны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да калёс, прызначаны для іх. Калёсны скрып. Калёсная мазь. // Заняты вырабам калёс. Калёсны цэх. Калёсны майстар. // Прыгодны для язды на калёсах, пракладзены калёсамі (пра дарогу, шлях). Вузкая калёсная дарога ўецца праз малады калгасны сад. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)