налі́чвацца, ‑аецца; незак.

Быць, мецца ў наяўнасці, у пэўнай колькасці. У 1915 годзе ў [Белавежскай] пушчы налічвалася семсот трыццаць зуброў. В. Вольскі. Атрад павялічваўся. У ім ужо налічвалася каля чатырохсот партызан. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пяціміну́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Разм. Сход, нарада, якая працягваецца кароткі час. Урачэбная пяцімінутка. □ На ранішняй пяцімінутцы, на якой прысутнічала шмат партызан, зачыталі загад камандавання атрада. Сіняўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разасяро́дзіцца, ‑дзіцца; ‑дзімся, ‑дзіцеся, ‑дзяцца; зак.

Раздзяліўшыся на драбнейшыя групы, размясціцца асобна адзін ад аднаго, у некалькіх месцах. З .. асінніку выбегла некалькі чалавек партызан. .. За імі, разасяродзіўшыся, бегла чалавек трыццаць. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цыга́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., што і без дап.

Разм. Выпрошваць, выманьваць. Грэчка бадзяўся па лагеры, пераходзіў ад аднаго гурту партызан да другога, сыпаў нейкія жарты, мацаў трафейныя аўтаматы, цыганіў цыгарэты. Няхай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

квіта́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм. Расквітвацца, разлічвацца. Як мне прыемна праз пісьмо дазнацца, Што ты, мой бацька, зараз партызан, Што ты рашыў з чужынцамі квітацца І не сагнуў пакорліва свой стан. Астрэйка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надаку́члівы, ‑ая, ‑ае.

Такі, які падакучвае. Надакучлівы чалавек. Надакучлівае чаканне. □ У галаве мроіліся надакучлівыя думкі. «ЛіМ». За акном сыпаў дробны, надакучлівы дождж. Сіняўскі. У лесе групу партызан сустрэлі прарэзлівым крыкам надакучлівыя сойкі. Федасеенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вата́га, ‑і, ДМ ‑тазе, ж.

Разм. Тое, што і гурт (у 1, 3 знач.). Па вуліцы, гучна перамаўляючыся, прайшла ватага партызан. Навуменка. Цёплымі днямі.. [хлапчукі] ватагай накіроўваліся на могілкі і гулялі ў вайну. Няхай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скалясі́ць, ‑ляшу, ‑лясіш, ‑лясіць; зак., што.

Разм. Аб’ездзіць, абхадзіць. [Марцін:] — Мой сын — партызан, усе лясы скалясіў. Карпюк. Трэба было шукаць нейкай рады, і Жылуновіч скалясіў у пошуках працы Беларусь, Украіну, Літву і Латвію. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жале́зка ’чыгунка’ (пераважна ў мове партызан у 1941–1945 гг., ТСБМ). Рус. кіраўск. желе́зка ’тс’ (СРНГ). Утворана на базе спалучэння жалезная дарога ў выніку кандэнсацыі пры дапамозе суфікса ‑к‑а; параўн. чыгунны шлях > чыгу́нка і г. д. (Ісачанка, Slavia, 27, 1958, 338). Магчыма разглядаць і як павышэнне актыўнасці слова, якое існавала яшчэ ў XIX ст., але магчыма новаўтварэнне. Уст. жале́зніца ’чыгунка’ (1881 г.) з укр. уст. желізниця (Жэлях.) ці залізни́ця (Гіст. лекс., 261). Параўн. у Коласа («На ростанях») жалязняк ’чыгуначнік’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

партыза́нскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які праводзіцца, вядзецца партызанамі (пра ўзброеную барацьбу). Партызанская вайна. Партызанскі рух.

2. Які мае адносіны да партызана, да партызан, уласцівы ім. Партызанская слава. Партызанская дружба. □ — А мы папросім Надзежду Астапаўну.. прачытаць новы верш Купалы, партызанскі, які прынеслі нядаўна да нас з-за лініі фронту. Лынькоў. // Які належыць партызану, партызанам. Партызанская зямлянка. □ Смешна зацёхкала бадзерыстая партызанская «Кацюша». Брыль. // Які складаецца з партызан. Партызанскі атрад. Партызанская брыгада. Партызанскі абоз.

3. перан. Разм. Дрэнна арганізаваны, бессістэмны, уласцівы партызаншчыне (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)