збузава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак., што.

Разм. Падраць, патрапаць што‑н., не шкадуючы. Збузаваць сукенку. □ [Маці:] — Глянь лепей, як ты штаны за тыдзень збузаваў. Грошай на аднаго цябе не набрацца. Васілевіч. // Наогул сапсаваць, знішчыць што‑н. нядбайным абыходжаннем. Ніхто яго [пагранічны лес].. не стопча, нічыя сякера тут нават не цюкне. Хіба от толькі што збузавалі кавалачак маладняку на кантрольнай паласе. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перетрепа́ть сов.

1. (лён, коноплю и т. п.) с.-х. ператрапа́ць, патрапа́ць;

2. (износить) прост. знасі́ць, збузава́ць; паша́рпаць; падра́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

истрепа́ть сов.

1. (вещь) патрапа́ць, разг. збузава́ць; падра́ць;

2. перен. (утомить, измучить) вы́матаць, змата́ць; (изнурить) змары́ць, змардава́ць, знясі́ліць;

◊

истрепа́ть не́рвы вы́матаць не́рвы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разлупі́ць, ‑луплю, ‑лупіш, ‑лупіць; зак., што.

Разм. Разадраць на палосы, распаласаваць што‑н. Скінуўшы з сябе сарочку і разлупіўшы яе на шырокія палосы, я перавязаў Алесю руку. Адамчык. На падаконніку ў вагоне рос альяс. Адарка адарвала ад яго два лісты, разлупіла іх напал і прыклала да ран. Сабаленка. // Падраць (звычайна зачапіўшыся, зачапіўшы). Разлупіць кашулю. □ Неяк падганяючы.. [Белалобую], хлопчык зачапіўся за сук і разлупіў ледзь не да пояса калашыну. Шуцько.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надарва́ць, ‑рву, ‑рвеш, ‑рве; ‑рвём, ‑рвяце; зак., што.

1. Крыху, не да канца падраць. Святланка першая працягнула свой білет кантралёрцы. Тая крыху надарвала білет. Васілёнак.

2. Пашкодзіць ад якіх‑н. празмерных намаганняў, напружання. Надарваць здароўе. □ Радзівоніха выплакала ўсе слёзы І голас надарвала. Жычка. // Змучыць фізічна або маральна. — Нашто ж было класці такі воз! — заўважыў Косцік. — Гэта ж можна надарваць каня. Баранавых.

•••

Надарваць (парваць, надарваць) жывот (жываты) — вельмі моцна і доўга пасмяяцца.

Надарваць сэрца — выклікаць душэўныя пакуты.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

растерза́ть сов.

1. (на части) разарва́ць, мног. паразрыва́ць, разадра́ць, раздзе́рці, мног. параздзіра́ць;

во́лки растерза́ли овцу́ ваўкі́ разарва́лі аве́чку;

2. (растрепать) пашмата́ць, падра́ць, падзе́рці;

3. перен. зму́чыць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кава́лак, -лка м. кусо́к; (хлеба — ещё) ломо́ть; (материи, бумаги — ещё) отре́зок; клок; (дерева — ещё) обру́бок, бревно́;

падра́ць газе́ту на ~лкі — изорва́ть газе́ту в кло́чья;

◊ адрэ́заны к. — отре́занный ломо́ть;

зарабля́ць к. хле́ба — зараба́тывать кусо́к хле́ба;

до́бры к. — жи́рный кусо́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

парва́ць, ‑рву, ‑рвеш, ‑рве; ‑рвём, ‑рвяце; зак., што.

1. Моцна нацягнуўшы або рыўком раздзяліць на часткі, разарваць. Парваць вяроўку. □ Весялей трэба йграць, хоць бы й струны парваць, Хоць і сам мо вяселлю не рад. Чарот.

2. Разарваць на часткі, падраць. З дна куфра [Назарыха] дастала старыя льняныя абрусы і парвала на пялёнкі. Б. Стральцоў. Ліст сябра.. [Смачны] парваў і кінуў кавалачкі ў пячурку. Галавач. / Пра хмары. І раптам той жа вецер, які ўчора наганяў на людзей нуду, за ноч парваў на дробныя кавалачкі хмары, загнаў іх некуды за небасхіл і сам там жа знік. Сергіевіч.

3. Падраць, нарабіць дзірак. Плішчылася .. [Марылька], плішчылася праз гушчэчу, усё адзенне на сабе парвала. Якімовіч.

4. Пашкодзіць; падарваць. [Міхал:] Наладую падводы толам, парву немцу жалезку ад Віцебска аж да самай Оршы... Кучар.

5. перан.; і з кім-чым. Спыніць, кончыць (сувязі, адносіны і пад.). Парваць знаёмства. Парваць з кампаніяй. □ Адзінокі, бо парваў усе адносіны з сям’ёй, разлучаны з блізкімі, .. [Давід] не сумаваў, не тужыў, як іншыя. Машара.

6. каго. Пакусаць (пра сабаку, ваўка і пад.). [Сцёпа] добра ведаў, што Рыгорка і кроку не зробіць. Інакш Палкан парве яго. Курто.

7. Сарваць усё, многае. [Лукаш:] — Каб не я, то ўвесь ваш боб парвалі б, далібог праўда. Лобан.

8. і без дап. Рваць некаторы час.

•••

Жылы парваць — надарвацца ад цяжкай працы.

Нервы парваць — папсаваць нервы моцным напружаннем.

Парваць жывот (жывата) — тое, што і надарваць жывот (жываты) (гл. надарваць).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перерва́ть сов.

1. (разделить на части, разорвать) перарва́ць;

перерва́ть верёвку перарва́ць вяро́ўку;

2. (приостановить, прервать) перарва́ць; перабі́ць; перапыні́ць;

телефо́нный разгово́р перерва́ли тэлефо́нную размо́ву перарва́лі;

3. (разорвать на части всё или многое — об одежде, бумаге и т. п.) падра́ць, падзе́рці, перадра́ць, перадзе́рці;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

порва́ть сов.

1. (бумагу, платье и т. п.) падра́ць, падзе́рці, (долго, неоднократно) пападзіра́ць, пападра́ць, пашкумата́ць;

2. (струну, верёвку и т. п.) парва́ць, (много, неоднократно) папарыва́ць, папарва́ць;

3. (прекратить) перен. парва́ць; разарва́ць; спыні́ць;

порва́ть отноше́ния с ке́м-л. парва́ць (разарва́ць) адно́сіны з кім-не́будзь;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)