ужы́цца, -ыву́ся, -ыве́шся, -ыве́цца; -ывёмся, -ывяце́ся, -ыву́цца; -ы́ўся, -ыла́ся; -ло́ся; зак.
1. з кім. Наладзіць згоднае жыццё з кім-н.
Не ўжыўся з суседзямі.
2. Прывыкнуць да жыцця дзе-н., у якіх-н. умовах.
Не ў. на чужыне.
3. у што. Унікшы, асвоіцца з чым-н.
У. ў ролю (пра акцёра). || незак. ужыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца. Як можа ў адным чалавеку ў. нянавісць і любоў? (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́шкі, ‑шак; адз. няма.
Насціл пад страхой у хляве або ў канюшні для сена, розных гаспадарчых прылад. Лежачы, Несцер думаў, што вось заўтра яму трэба наладзіць услон, і ўспомніў, што недзе на вышках павінна быць для гэтага сухая кляновая плашка. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адсвяткава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак., што.
1. Закончыць святкаваць. Адгрымелі салюты ў гонар перамогі, людзі адсвяткавалі сваё найвялікшае свята. Шахавец.
2. Справіць свята, наладзіць урачыстасць з якой‑н. нагоды. Адсвяткаваць юбілей. □ Калі нас куля праміне, Мы адсвяткуем нашу страчу. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўнамо́цтва, ‑а, н.
Права, дадзенае каму‑н. на што‑н. Дэпутацкія паўнамоцтвы. □ Ён ужо дакарае сябе, што пагарачыўся. Паўнамоцтваў крычаць .. [Веньяміну] ніхто не даваў. Навуменка. [Штрыпке:] — Я вам даю, у даным выпадку, поўную свабоду і паўнамоцтвы рабіць усё, каб наладзіць працу ў дэпо. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пасрэ́днік ’той, хто садзейнічае пагадненню, здзелцы, дапамагае наладзіць кантакт’ (ТСБМ). Укр. посеред́ник ’тс’, ’міравы пасрэднік’, рус. посре́дник ’пасрэднік’, польск. pośrednik, pośrzednik, postrzednik, н.-, в.-луж. posrědnik, чэш. prostřednik, славац. prostredník, славен. posrédnik, серб.-харв. по̀средник, макед., балг. посредник. У слав. мовы трапіла рознымі шляхамі. У бел., паводле Жураўскага (Матэр. IV Міжнар. з’езда слав. Мн., 1958, 51), прыйшло з ц.-слав. праз рус. Да ст.-слав. посреѣдьнъ ’які знаходзіцца пасярэдзіне’, прасл. serdъ > сярэдзіна (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нала́джваць несов.
1. (создавать) нала́живать, организо́вывать; (связь) устана́вливать;
2. починя́ть, исправля́ть; нала́живать;
3. муз., радио настра́ивать;
4. (вечер, концерт и т.п.) устра́ивать, организо́вывать;
1-4 см. нала́дзіць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
завяза́тьI сов.
1. (узлом) завяза́ць, мног. пазавя́зваць; (петлёй) зашмаргну́ць, мног. пазашмо́ргваць;
2. перен. завяза́ць, распача́ць, нала́дзіць;
завяза́ть знако́мство завяза́ць (распача́ць) знаёмства.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пала́дзіць, ‑ладжу, ‑ладзіш, ‑ладзіць; зак.
1. Наладзіць з кім‑н. добрыя адносіны; ужыцца. [Богдан:] — Нам патрэбен такі чалавек, які б нас за людзей лічыў.. Андрэй Максімавіч змог бы і з людзьмі наладзіць і гаспадарку навесці. Дуброўскі. — Дык-ты ў парабкі да Халусты? — Але, Сымон. — Не ведаю, як ты з ім паладзіш. Чарнышэвіч.
2. Памірыцца пасля сваркі з кім‑н. [Аленка:] — А ты як-небудзь паладзь з бацькам. [Сцёпка:] — Потым паладзім, а цяпер ладу не будзе. Колас.
3. што. Рамантуючы, зрабіць прыгодным для карыстання, работы. І я не выходзіў з двара — папраўляў платы, якія сям-там збуцвелі і асунуліся,.. наладзіў на хаце страху, бо ў раптоўныя навальнічныя дажджы, асабліва ў ліўні, яна працякала. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
устро́ить сов.
1. (соорудить, построить) устро́іць, зрабі́ць; (смастерить) змайстрава́ць; (приспособить для чего-л.) прыстро́іць, прыла́дзіць;
2. (организовать) арганізава́ць, нала́дзіць; (справить) спра́віць;
устро́ить встре́чу арганізава́ць (нала́дзіць) сустрэ́чу;
устро́ить сва́дьбу спра́віць вясе́лле;
3. (произвести, учинить) разг. устро́іць, учыні́ць;
устро́ить сце́ну устро́іць сцэ́ну;
устро́ить сканда́л учыні́ць сканда́л;
4. (привести в порядок) упара́дкаваць; (наладить) нала́дзіць, ула́дзіць;
устро́ить ко́мнату упара́дкаваць пако́й;
устро́ить семе́йную жизнь нала́дзіць сяме́йнае жыццё;
устро́ить дела́ упара́дкаваць (ула́дзіць) спра́вы;
5. (поместить, определить) устро́іць, ула́дзіць, уладкава́ць;
устро́ить на слу́жбу устро́іць (ула́дзіць, уладкава́ць) на слу́жбу;
6. разг. (оказаться подходящим) падысці́; (удовлетворить) задаво́ліць;
э́то меня́ устро́ит гэ́та мне пады́дзе, гэ́та мяне́ задаво́ліць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
устанаві́ць, -наўлю́, -но́віш, -но́віць; -но́ўлены; зак., што.
1. Паставіць належным чынам.
У. генератар.
У. прыцэл.
2. Вызначыць, назначыць, зацвердзіць, увесці ў дзеянне.
У. дзяжурства.
У. дні адпачынку.
У. нормы выпрацоўкі.
3. Наладзіць, ажыццявіць.
У. сувязь з кім-н.
4. і з дадан. Выявіць, вызначыць; давесці, адкрыць.
У., што чалавек не вінаваты.
У. ісціну.
|| незак. устана́ўліваць, -аю, -аеш, -ае і устанаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. устано́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 знач.) і устанаўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)