ве́чнасць, ‑і, ж.
Працяг часу без пачатку і канца. // Вельмі доўгі час. Марудна бягуць мінуты, Гадзіна ідзе, як вечнасць. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ляпі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., ле́піцца; незак.
1. Быць пластычным, прыгодным для лепкі, здольным прыляпляцца.
Пластылін добра лепіцца.
2. Цесна размяшчацца адзін каля аднаго.
Абапал вуліцы ляпіліся старэнькія хаткі.
3. Стварацца з пластычных матэрыялаў.
Скульптурныя партрэты лепяцца марудна.
4. разм. Прыставаць, вязацца, чапіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
звузе́ць, ‑ее; зак.
Стаць вузкім або вузейшым. Пругкі барвова-белы струмень гарачага металу крыху звузеў, каціўся марудна, і Барашкін стаў ля штурвала печы. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́ўгацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).
1. Хадзіць туды-сюды.
С. па вуліцы без справы.
2. Марудна, з цяжкасцю хадзіць.
Бабуля ледзь соўгаецца.
3. Перамяшчацца, рухацца.
Колца соўгаецца па дроце.
|| аднакр. саўгану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся (да 3 знач.).
|| наз. со́ўганне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ко́рпацца, -аюся, -аешся, -аецца і карпа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак. (разм.).
1. Капацца ў чым-н., перабіраючы, шукаючы што-н.
К. ў пяску.
К. ў паперах.
2. перан. Рабіць што-н. марудна, не спяшаючыся або няўмела.
К. ля стагоў сена.
|| наз. ко́рпанне, -я, н. і карпа́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Калупа́с, кылупас ’чалавек, які не спяшаецца, робіць марудна’ (Яўс.). Мясцовае ўтварэнне ад калупаць ’рабіць марудна’. Утворана экспрэсіўпым суфіксам ‑ас, параўн. яшчэ вырвас ’хапуга’, які, апрача магілёўскіх, вядомы яшчэ шэрагу беларускіх гаворак, гл. Сцяцко, Афікс. наз., 62.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Квэ́цацца ’марудна, няўмела што-небудзь рабіць’ (Сцяшк.). Гл. квэцаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́ркацца ’корпацца, капацца ў чым-небудзь’, ’рабіць марудна’, ’марудна збірацца’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Шат., Касп., Бяльк.), ’ухаджацца (па гаспадарцы)’ (Ян.), ’варушыцца’ (петрык., Мат. Гом.); сюды ж по́ркла, парка́ч ’няўмелы, гультай’ (міёр., З нар. сл.). Гл. порацца, поркаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сце́гацца ’сцягвацца; укарочвацца, праходзіць марудна, доўга (пра час)’ (ПСл). Гл. сцягацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спакваля́, прысл.
Разм. Паступова, патроху; марудна, павольна. Ноч спакваля ахінала зямлю. Асіпенка. Сучча трашчала, языкасты Касцёр займаўся спакваля. Лойка. Асобныя лісты, пачырванеўшы, абрываюцца і спакваля падаюць на дарогу. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)