разме́ціць, ‑мечу, ‑меціш, ‑меціць; зак., што.
Расставіць значкі, зрабіць меткі на чым‑н. з мэтай раздзелу, размеркавання і пад.; абазначыць, намеціць знакамі. Зноў загаманілі, закрычалі мужчыны. Нарэшце, размецілі шнуры, пачалі цягнуць ну маркі. Асіпенка. На вялікім перапынку Іван Сямёнавіч паклікаў вучняў на двор, каб разам размеціць, дзе зрабіць клумбы, а дзе распланаваць спартыўную пляцоўку. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пашто́вы, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з поштай, з перасылкай пісьмаў, пасылак, грошай і пад. Паштовая сувязь. Паштовае агенцтва. □ Мне трэба .. напісаць пісьмо аднаму чалавеку, але я не ведаў, ці ёсць там у іх паштовае аддзяленне, ці трэба пісаць на горад. Чорны. // Прызначаны для адпраўленняў па пошце (пісьмаў, пасылак і пад.). Паштовыя маркі. Паштовы поезд. Паштовая скрынка. // Які абслугоўвае пошту. Паштовы служачы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаси́ть несов.
1. (прекращать горение) тушы́ць, гасі́ць;
2. в разн. знач. гасі́ць;
гаси́ть ма́рки гасі́ць ма́ркі;
гаси́ть колеба́ния гасі́ць хіста́нні;
гаси́ть и́звесть гасі́ць ва́пну;
гаси́ть раздраже́ние гасі́ць раздражне́нне;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пля́ма, пля́міна, пле́ма, плямізма, плям, пля́мка ’знак, месца на паверхні як брудны след чаго-небудзь’, ’што-небудзь ганебнае’ (ТСБМ, Сцяшк. МГ, Шпіл., Гарэц., Нас., Шат., Сл. ПЗБ, ТС, Бяльк., Растарг.; Юрч. СНЛ; ЛА, 3); пля́мы ’абвесак’ (лаг., ЛА, 2); пляміць ’рабіць плямы’ (Бяльк.), пля́місты ’маркі, мазкі, мазісты’ (Нас., Гарэц.), плямі́сты ’з плямамі’ (даўг., Сл. ПЗБ; Растарг.), пля́мны ’заплямлены, у плямах’ (Нас.). З польск. plama ’пляма’ (Кюнэ, Poln., 87), якое узнікла ў выніку кантамінацыі польск. plana ’пляма, ганьба, загана’ (гл. пле́на 2) і медыцынск. plama ’чырвоная пляма на скуры ад хваробы’, што з ням. flamme ’тс’ і ’пляма на сукенцы’ (Брукнер, 417; Банькоўскі, 2, 597).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ляпі́ць, ляплю́, ле́піш, ле́піць; ле́плены; незак.
1. што і без дап. Ствараць, рабіць якія-н. фігуры з пластычнага, мяккага матэрыялу.
Л. бюст.
Не святыя гаршкі лепяць (прыказка: хоць і цяжка, але зможам, справімся).
2. Будаваць, майстраваць, карыстаючыся якім-н. вязкім матэрыялам.
Л. сцяну.
3. Размяшчаць адно за другім, не пакідаючы свабоднага месца.
Л. літару за літарай.
4. што. Тое, што і прыклейваць (разм.).
Л. маркі.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). 3 сілай ісці (пра мокры снег).
Снег лепіць у вокны.
|| зак. вы́лепіць, -леплю, -лепіш, -лепіць; -леплены (да 1 знач.), наляпі́ць, -ляплю́, -ле́піш, -ле́піць; -ле́плены (да 2 знач.), зляпі́ць, зляплю́, зле́піш, зле́піць; зле́плены (да 1 знач.) і заляпі́ць, -ляплю́, -ле́піш, -ле́піць; -ле́плены (да 3 знач.).
|| наз. ле́пка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́ркаI в разн. знач. ма́рка, -кі ж.;
почто́вая ма́рка пашто́вая ма́рка;
фабри́чная ма́рка фабры́чная ма́рка;
◊
высо́кой (вы́сшей, пе́рвой) ма́рки высо́кай (найвышэ́йшай, пе́ршай) ма́ркі;
держа́ть (выде́рживать) ма́рку трыма́ць (вытры́мліваць) ма́рку;
под ма́ркой чего́ пад ма́ркай чаго́;
по́ртить ма́рку псава́ць ма́рку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
га́сіць, га́шу, га́сіш, га́сіць; незак.
Разм. З размаху біць, удараць па чым‑н. Мяняліся .. [рабочыя] ўсё часцей і часцей, малатабоец усё шпарчэй і мацней гасіў з-за вуха молатам. Чорны.
гасі́ць, гашу́, га́сіш, га́сіць; незак., што.
1. Спыняць гарэнне; тушыць. Гасіць агонь. □ Маці чакала сына і не гасіла лямпы. Каваль.
2. перан. Не даваць развівацца чаму‑н.; заглушаць (жаданні, пачуцці). Гасіць усмешку. □ [Аксіння] рашыла ісці напрамую і гаварыць так, каб Палікарпаўна не магла гасіць яе словы жартамі. Кулакоўскі.
3. Рабіць што‑н. несапраўдным; пагашаць. Гасіць доўг. Гасіць паштовыя маркі.
4. Памяншаць ці ліквідаваць што‑н., аслабляць дзеянне чаго‑н. Гасіць хістанні.
•••
Гасіць вапну — змешваць едкую (нягашаную) вапну з вадой, каб атрымаць будаўнічую вапну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гасі́ць несов.
1. гаси́ть, туши́ть; (дуновением — ещё) задува́ть;
г. пажа́р — гаси́ть (туши́ть) пожа́р;
г. све́чку — гаси́ть (задува́ть) свечу́;
2. перен. гаси́ть;
г. усме́шку — гаси́ть улы́бку;
г. пачу́цці — гаси́ть чу́вства;
3. (делать недействительным) гаси́ть, погаша́ть;
г. пашто́выя ма́ркі — гаси́ть (погаша́ть) почто́вые ма́рки;
4. тех. гаси́ть;
г. хіста́нні — гаси́ть колеба́ния;
○ г. ва́пну — гаси́ть и́звесть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цяпе́рашні, ‑яя, ‑яе.
1. Які існуе цяпер, мае адносіны да сучаснасці. Цяперашнія маркі тэлевізараў. □ [Сухадольскі:] — Папрацавалі нядрэнна. А якія цяжкасці перамаглі! Хіба цяперашнія маладыя ведаюць што-небудзь падобнае? Крапіва. // Які з’яўляецца кім‑, чым‑н., працуе кім‑н. у сучасны момант; такі, які ёсць зараз (у процілегласць таму, што было даўней). Цяперашнія суседзі. □ — А гэта, — Ваўчок кіўнуў на Паходню, — цяперашні парторг эмтээс. Хадкевіч. Прыйшлі аднойчы старшыня сельсавета з сакратаром, а з імі разам Цімох, брыгадзір цяперашні. Адамчык.
2. у знач. наз. цяпе́рашняе, ‑яга, н. Тое, што ёсць, адбываецца зараз, цяпер; падзеі сучаснасці. А мінулае і цяперашняе моцна злучаны паміж сабою. Колас. Успомніць мінулае і параўнаць яго з цяперашнім, дык гэта — ноч і дзень, неба і зямля. Кулакоўскі.
•••
Цяперашні час гл. час (у 6 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́сший
1. превосх. ст. найвышэ́йшы;
вы́сшей ма́рки найвышэ́йшай ма́ркі;
2. (главный) вышэ́йшы;
вы́сшее кома́ндование вышэ́йшае кама́ндаванне;
вы́сший о́рган госуда́рственной вла́сти вышэ́йшы о́рган дзяржа́ўнай ула́ды;
3. (следующий за средним) вышэ́йшы;
вы́сшее образова́ние вышэ́йшая адука́цыя;
вы́сшая матема́тика вышэ́йшая матэма́тыка;
вы́сшая ме́ра социа́льной защи́ты юр. вышэ́йшая ме́ра сацыя́льнай абаро́ны;
◊
в вы́сшей сте́пени у найвышэ́йшай ступе́ні, надзвыча́йна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)