до́пуск, -ку м., в разн. знач. до́пуск;
гэ́тыя дэта́лі зро́блены з неабхо́дным ~кам — э́ти дета́ли сде́ланы с необходи́мым до́пуском;
мець д. да хво́рага — име́ть до́пуск к больно́му
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тох-тох-тох ’стук-стук-стук’ (кам., ЖНС). Гукапераймальнае. Ад тог‑ утвораны ‑ка‑дзеяслоў то́хкаць ’тахкаць, стукаць, торгаць’ (ТС), з частковай рэдуплікацыяй — то́хтаць ’пульсаваць’ (шальч., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перамагчы́ся (пырымогты́сь) ’ператаміцца’ (кам., ЖНС), кобр. пэрэмугты́ ’пашкодзіць, натрудзіць руку работай’ (Нар. лекс.). Польск. przemóc się ’вы́сіліцца, сарваць сабе сілу’. Польск.-зах.-палес. ізасема. Да пера- і магчы́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скоп 1 ‘вылегчаны баран’ (іўеў., шальч., Сл. ПЗБ; ушац., кам., ЛА, 1). Гл. скапец 2.
Скоп 2 ‘гурт, кампанія, грамада’ (Бяльк., Сцяшк. Сл.), скопам ‘гуртам, натоўпам’ (Бяльк.). Гл. капа́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэ́шчыць ‘пляскаць у далоні’ (шуміл., Сл. ПЗБ), трі́шчыты ‘лупцаваць’ (кам., ЖНС); сюды ж, відаць, трэшша́ць (куры) ‘сакочуць’ (гарад., ЛА, 4). Да прасл. *trěsk‑ъ > трэск, трашчаць, гл. папярэдняе слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трэск (род. трэ́ску) м., в разн. знач. треск;
т. аўтама́таў — треск автома́тов;
працава́ць без шу́му і ~ку — рабо́тать без шу́ма и тре́ска;
◊ правалі́цца з ~кам — провали́ться с тре́ском
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пацягну́ць 1 ’ударыць’, ’слізгануць па паверхні’, ’заступіцца’, ’патрабаваць адказу’, ’прымаць чый-н. бок’ (ТСБМ, Нас., Юрч., Ян.). Да цягну́ць (гл.).
*Пацягну́ць 2, кам. потягну́ті ’патачыць касу’ (Выг.). З польск. pociągnąć ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скле́йны (скле́йный) ‘умелы, панятлівы’ (Юрч. Фраз. 1), скле́йна ‘ўмела, па-майстэрску’ (Юрч. Вытв.). Няясна; магчыма, ад размоўнага мець клей (клёк) у галаве ‘быць разумным’, параўн. клій ‘жыццёвыя сілы’ (кам., Жыв. НС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кампура́т ’раўня, роўны каму-небудзь’ (стаўбц., Жыв. сл.). Відавочна, ў выніку кантамінацыі слоў кампан (гл.) і польск. kamrat ’калега, таварыш’ (> *кам(у)рад, параўн. польск. дыял. kombrat з ад’ідэацыяй да brat ’брат’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэ́шчына ‘шчыліна на месцы разлому’ (ТСБМ; навагр., ЛА, 4), тры͡ешчына ‘тс’ (Вруб.), трі́шчына ‘тс’ (кам., ЛА, 4). Укр. трі́шчына, рус. трещина. Усходнеславянскае. Утворана ад прасл. *trěsk‑ъ і суф. *‑ina, гл. трэск.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)