канавакапа́льнік, ‑а, м.

Машына для канання канаў, траншэй і пад. Самаходны канавакапальнік. □ З таго боку [балота] канавакапальнік вывернуў доўгія грады чорнай зямлі. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сцяблі́на, ‑ы, ж.

Разм. Тое, што і сцябло (у 1 знач.). Пад ледзь улоўнымі павевамі ветру кланяліся, высцілаліся доўгія сцябліны кавылю. Даніленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

до́ўгі, -ая, -ае.

1. Працяглы ў прасторы, які мае вялікую даўжыню (у 1 знач.).

Д. шлях.

2. Працяглы ў часе.

Д. дзень.

Доўга (прысл.) чакаць.

◊

Доўгія рукі ў каго (разм., неадабр.) — пра таго, хто мае схільнасць да кражы, захопу.

Доўгі рубель (разм., неадабр.) — вялікі лёгкі заробак.

Адкладваць у доўгую скрынку (неадабр.) — адкладваць якую-н. справу на доўгі час.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рука́ў, -кава́, мн. -кавы́, -каво́ў, м.

1. Частка адзення, якая пакрывае руку.

Доўгія рукавы (да кісці). Кароткія рукавы (якія закрываюць плячо).

2. Адгалінаванне ад галоўнага рэчышча ракі.

Р.

Нёмана.

3. Шланг для падачы вадкасцей або сыпучых цел, газаў.

Пажарны р.

Р. млына.

Усмоктвальны р.

|| памянш. рука́ўчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).

|| прым. рука́ўны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паядране́ць, ‑ее; зак.

Стаць больш ядраным. За ноч яшчэ паядранеў марозік. Грахоўскі. Здаецца, адразу пахаладнелі доўгія чорныя воблакі на далёкім краі неба; астылі, паядранелі імшары. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зязю́ля, ‑і, ж.

Лясная пералётная птушка, якая звычайна не ўе гнязда і кладзе яйцы ў чужыя гнёзды. Пачала кукаваць зязюля, адлічваючы некаму доўгія гады жыцця. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

слізгата́, ‑ы, ДМ ‑гаце, ж.

Тое, што і слізгота. З учарашняй адлігі толькі і засталіся доўгія ледзяныя стрэлкі на стрэхах ды слізгата пад нагамі. Мыслівец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́гнуты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад выгнуць.

2. у знач. прым. Які мае выгін. Шыі паненак таксама нагадваюць лебядзіныя, такія ж доўгія і выгнутыя. Ус.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сом, ‑а, м.

Вялікая прэснаводная драпежная рыба сямейства сомавых з вусамі і целам без лускі. Тут былі доўгія, як змеі, вугры, страшныя вусатыя самы, паласатыя скумбрыі. Арабей.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Клы́пша ’чалавек, у якога доўгія нязграбныя ногі’ (Нар. сл.), ’жанчына з крывымі нагамі’ (З нар. сл.), ’кульгавы чалавек’ (Жыв. сл.). Утворана па вядомай балтыйскай словаўтваральнай мадэлі на ‑ša (гл. клыпаць).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)