◎ Плюшча́к ’пустое насенне (у гарбузах), зярняткі ў коласе’ (ТС; жытк., Нар. словатв.), рус. дыял. плюшчацца ’няспелы стручок гароху, бобу’. Магчыма, да плюска/ (гл.); паводле БЕР (5, 383), балг. плюски ’боб ці гарох з малымі гарошынамі, малады боб ці гарох’ мелі ў якасці зыходнага значэнне ’пухір’, бо яны мяккія і сакавітыя. Малаверагодна: хутчэй да плюшчыць. сплюшчаны ’пляскаты’, параўн. плашчак 3.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
боб¹, -у, м.
1. Аднагадовая агародная расліна сямейства бабовых з авальным насеннем у струках.
2. Плады гэтай расліны.
Параны б.
◊
Бобу ў гаросе шукаць (разм., неадабр.) — рабіць што-н. недарэчнае, бяссэнсавае.
Пад’есці жалезнага бобу (разм.) — мець вялікую вытрымку, цярпенне.
Хто ў боб, хто ў гарох (разм., неадабр.) — пра нязладжаныя, няўзгодненыя дзеянні.
|| прым. бабо́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лу́шчыць, -шчу, -шчыш, -шчыць; -шчаны; незак., што.
1. Ачышчаць ад шалупін, якой-н. абалонкі; лузаць.
Л. гарох.
2. Разрыхляць глебу пасля ўборкі ўраджаю (спец.).
Л. іржышча.
|| зак. аблу́шчыць, -шчу, -шчыш, -шчыць; -шчаны (да 1 знач.) і узлу́шчыць, -шчу, -шчыш, -шчыць; -шчаны (да 2 знач.).
Аблушчыць боб.
|| наз. лушчэ́нне, -я, н.
|| прым. лушчы́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Аўра́ць ’складваць гарох, віку для прасушкі’ (Касп.). Утворана шляхам дэкампазіцыі з уваўра́ць, дзеяслова закончанага трывання да увіра́ць ’вешаць на астраўкі гарох для прасушкі’ (беш., Крывіцкі, вусн. паведамл.), параўн. віц. падвіраць (незакончанае трыванне) ’тс’, дзе выступае той жа корань ‑вір‑ (‑ўр‑) і рус. пск. вирать ’піхаць’, балг. вра, въви́рам піхаць, засоўваць’, ст.-слав. въврѣти ’ўсунуць’; адсюль зыходная семантыка дзеяслова напіхваць, натыкаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
горо́х гаро́х, -ху м.;
◊
как об сте́ну горо́х як у (аб) сцяну́ гаро́хам;
при царе́ Горо́хе шутл. за царо́м Гаро́хам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зернебабо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які дае плады ў выглядзе бабоў, што выкарыстоўваюцца як прадукт харчавання. Зернебабовыя культуры. // у знач. наз. зернебабо́выя, ‑ых. Сельскагаспадарчыя расліны сямейства бабовых, напрыклад: гарох, фасоля, сачавіца і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
развары́цца, ‑варыцца; зак.
Рассыпацца, разваліцца пры варцы. Курыца разварылася. Гарох разварыўся. □ На стале, у густым воблаку пары — белая, сопкая бульба. Яна разварылася так, што, здаецца, вось-вось рассыплецца на кавалкі. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапа́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.
1. што. Доўга парачы, пазбавіць патрэбных якасцей; зрабіць непрыгодным. Перапарыць гарох.
2. каго. Доўга парачы ў лазні, пашкодзіць чыё‑н. здароўе.
3. што. Спарыць, папарыць усё, многае. Перапарыць усю бульбу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мо́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад мачыць.
2. у знач. прым. Прыгатаваны шляхам мачэння. Мочаныя яблыкі. Мочаны гарох. □ На стале ў нас акрамя хлеба было ўсё: печанае сала, .. параная бульба, кіслыя гуркі, мочаныя падсалоджаныя брусніцы. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расфуфы́раны, ‑ая, ‑ае.
Разм. іран. Занадта пышна і без густу адзеты. На Васілёва вяселле [Святлана] прыязджала, як краля — расфуфыраная, у моднай сукенцы. Даніленка. — Які ён з сябе? — Расфуфыраны такі хлюст. Толькі твар нібы на ім чорт гарох малаціў. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)