бязву́хі, ‑ая, ‑ае.
Без вуха, аднавухі; без вушэй. // Без вушка. Бязвухі збан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прастудзі́ць, ‑студжу, ‑студзіш, ‑студзіць; зак., каго-што.
Прастудай выклікаць хваробу. Прастудзіць дзяцей. Прастудзіць вуха.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ву́шка ’восілка (у вядры ці інш.)’; ’прывязка, якою прымацоўваецца цапілна’ (ДАБМ, камент., 828, Нас., БРС). Памянш. ад вуха ў адносінах да прадметаў, знешні выгляд якіх нагадвае вуха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
проу́шина ж., техн. праву́шына, -ны ж.; ву́ха, -ха ср., ву́шка, -ка ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
во́стра, прысл.
да востры (у 3, 4, 5, 7 і 8 знач.).
•••
Трымаць вуха востра гл. трымаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
улі́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Спец. Частка ўнутранага вуха, дзе знаходзіцца гукаўспрымальны апарат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
По́ўха ’ўдар па шчацэ’ (Нас., Сл. ПЗБ), ’аплявуха’ (Бяльк., Шат., Касп.), по́ўшына ’ўдар па вуху’ (Бяльк.), по́ўшыць ’біць у вуха’ (Шат.). Хутчэй за ўсё, назоўнік абстрагаваны са спалучэння даць по (в)уху (гл. па, вуха). Малаімаверна адносіць да ўтварэнняў ад апляву́ха (гл.) шляхам народнаэтымалагічнага суаднясення са словам ву́ха (ЭСБМ, 1, 127–128), больш верагодна бачыць у ім кальку на базе літ. añtausis ’аплявуха’, ’частка шчакі насупраць вуха’ (Чэкман, Baltistica, 8, 2, 153), параўн. таксама дзеяслоўнае ўтварэнне antausiúoti ’даваць аплявуху’, аднак несупадзенне прыставачнай семантыкі (літ. ant ’на’) ставіць пад сумненне магчымасць калькавання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кре́пкий в разн. знач. мо́цны; (сильный) ду́жы;
◊
кре́пкий на́ ухо тугі́ на ву́ха;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запале́нне, ‑я, н.
Хвароба, якая суправаджаецца павышэннем тэмпературы, прыпухласцю, пачырваненнем хворай часткі цела. Запаленне лёгкіх. Запаленне сярэдняга вуха.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пельме́ні ’маленькія піражкі з цеста, начыненыя мясным або рыбным фаршам’ (ТСБМ). З рус. пельме́ні, якое з комі pelʼńań < комі, удм. pel ’вуха’, ńań ’хлеб’ — назва паводле формы, падобнай да вуха, гл. Папоў, Из истории, 28; Фасмер, 3, 230.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)