Барабаны ’рукавы сарочкі з папярочнымі на іх зверху чырвонымі палосамі’ (Шн., 3). Не вельмі ясна. Магчыма, першапачаткова ’шырокія надуўныя рукавы’ (як барабаны). Параўн. таксама стракатую фарбу барабанаў. Цікава, што рус. (разан.) бараба́н — гэта ’папяровы карункавы ўзор’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

наба́т, ‑у і ‑а, М ‑баце, м.

1. ‑у. Сігнал трывогі з выпадку якога‑н. бедства, які падаецца пры дапамозе звана. Трывожна гудзеў набат, народ рушыў да ратушы, штурмаваў яе, ломячыся ў дзверы. Шынклер.

2. ‑а. Вялікі барабан у войсках старажытнай Русі.

•••

Біць у набат гл. біць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

накруці́цца сов.

1. прям., перен. накрути́ться, намота́ться;

кана́т ~ці́ўся на бараба́н — кана́т накрути́лся на бараба́н;

ні́тка ~ці́лася на шпу́льку — ни́тка намота́лась на кату́шку;

н. за дзень — накрути́ться (намота́ться) за́ день;

2. наверте́ться; навинти́ться;

га́йка ~ці́лася лёгка — га́йка наверте́лась (навинти́лась) легко́;

3. накружи́ться;

н. ў та́нцы — накружи́ться в та́нце

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

та́мбур ​1, ‑а, м.

1. Частка памяшкання (паміж знадворнымі і ўнутранымі дзвярамі), якая засцерагае ад пападання ў памяшканне халоднага паветра. Праз хвіліну Ларыса стаяла ў тамбуры ізалятара, старанна шоргала падэшвамі па апілках. Стаховіч.

2. Закрытая пляцоўка пасажырскага чыгуначнага вагона. Уваходзячы ў вагон, Багуцкі прыпыніўся быў у тамбуры і твар у твар сутыкнуўся з памятай кепкай. Лынькоў. Андрэй ускочыў на падножку вагона і знік у тамбуры. Васілёнак.

3. Спец. Цыліндрычная або шматгранная верхняя частка будынка, якая падтрымлівае купал; барабан (у 3 знач.).

[Фр. tambour.]

та́мбур ​2, ‑у, м.

Род вязання або вышывання вочка ў вочка.

[Фр. tambour]

тамбу́р ​1, ‑а, м.

Уст. Барабан (у 1 знач.).

[Фр. tambour з араб.]

тамбу́р ​2, ‑а, м.

Тое, што і танбур.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

арке́стр, ‑а, м.

1. Сукупнасць музычных інструментаў, што ўдзельнічаюць у выкананні музычнага твора; калектыў музыкантаў, якія сумесна выконваюць музычны твор. Сімфанічны аркестр. Духавы аркестр. Зводны аркестр. Аркестр цымбалістаў. □ Барабан, дзве скрыпкі і цымбалы, Невялікі аркестр, а выгляд сталы. Лужанін.

2. Месца перад сцэнай у тэатры, дзе знаходзяцца музыканты.

[Ад грэч. orchēstra — пляцоўка перад сцэнай у старажытнагрэчаскім тэатры.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Та́мбур 1 ’прыбудова, частка памяшкання перад галоўным уваходам, прысенак’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), та́мбор ’ганак’ (Лекс. Бел. Палесся). Праз рус. та́мбур ’тс’ або польск. tambor ’тс’ з французскай мовы, дзе архітэктурны тэрмін tambour з’явіўся ў выніку метанімічнага пераносу значэння слова tambour ’барабан’ (ЕСУМ, 512; Фасмер, 4, 17–18), гл. тамбу́р.

Та́мбур 2 ’род вязання або вышывання вочка ў вочка’ (ТСБМ), ’кручок для вязання або пляцення’ (Касп.; мсцісл., бых., ЛА, 4; Бяльк.), тамбу́р ’кручок для пляцення карункаў’ (Стан.), тамбу́рка ’тс’ (Касп., Бяльк.), та́мбурка, та́мбарка, та́нбурка ’кручок для вязання’ (Шатал., Мат. Гом., Сл. ПЗБ; ЛА, 4), та́мбурак ’тс’ (в.-дзв., паст., рас., ЛА, 4), тамбу́рак (Шатал., ЛА, 4), та́мбырка, та́нбырка ’прылада для вязання’ (Мат. Маг.), сюды ж та́мбурны ’ланцужковы (шоў)’ (Мат. Гом.). Праз польск. tambor, tamborek, tamburek ’пяльцы’ з франц. tambour ’тс’, якое сталася вынікам метанімічнага пераносу паводле падабенства з tambour ’барабан’ (ЕСУМ, 5, 512; Фасмер, 4, 17–18). Гл. тамбу́р.

Та́мбур 3 ’падстаўка для вядра каля калодзежа’ (Сл. Брэс.). Перанос значэння з тамбу́р 1 (гл.) паводле знешняга падабенства.

Тамбу́р ’барабан’ (ТСБМ), сюды ж та́мбор ’вялікі і малы барабаны ў ваўначосцы’ (ТС). З франц. tambour ’барабаншчык’, роднаснага да нар.-лац. t̥anbū́r ’лютня, мандаліна’ (ЕСУМ, 5, 511–512; Голуб-Ліер, 477; Фасмер, 4, 17–18). Стахоўскі (Этимология–1965, 209) звязвае з с.-тур. tambur ’пяціструнны музычны інструмент’, што суадносіцца з араб. tunbūr ’тс’. Магчыма пасрэдніцтва ўкраінскай мовы, дзе тамбу́р ’ударны ўсходні інструмент, старажытны музычны струнны інструмент’; тэхнічны тэрмін, відаць, з польск. tambor ’барабан’ (у тым ліку ў тэхнічным значэнні).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

атрыбу́т, ‑а, М ‑буце, м.

1. Неабходная, істотная, неад’емная ўласцівасць прадмета або з’явы, у адрозненне ад выпадковых, мінучых. Рух ёсць атрыбут матэрыі.

2. Пастаянная прыналежнасць, характэрная прыкмета. У кутку над тумбачкай прыцягвалі ўвагу размешчаныя ў строгім парадку сцяг, барабан і горн — слаўныя піянерскія атрыбуты. Краўчанка.

3. Тое, што і азначэнне (у 2 знач.).

[Ад лац. attributum.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ля́па, ‑ы, ж.

1. Рот звера, рыбы; пашча. Перапалоханы галасамі людзей, .. [звер] уцякаў з адкрытай ляпай, высунуўшы доўгі язык. «Звязда». // Груб. Пра рот чалавека. — Чаго яна [Старавойціха] ляпу сваю разявіла? — .. сказаў Харытон. Баранавых.

2. перан. Цёмнае, адкрытае паглыбленне ў чым‑н. Наверсе стары Тодарчык ці сама Волька Янкава кідаюць снапы ў барабан — у чорную ляпу малатарні. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бараба́ншчык, ‑а, м.

1. Салдат або піянер, які адбівае такт на барабане пры маршыроўцы; музыкант аркестра, які іграе на барабане.

2. Працаўнік, які падае снапы ў барабан малатарні. Маша.. падавала цяжкія снапы барабаншчыку: ёй хацелася ператрымаць іх усе ў сваіх руках. Шамякін.

•••

Адстаўной казы барабаншчык (іран.) — чалавек, які не заслугоўвае ніякай увагі, з якім ніхто не лічыцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бу́бен, ‑бна; Р мн. ‑аў; м.

1. Ударны музычны інструмент у выглядзе абцягнутага скурай шырокага абруча з металічнымі бразготкамі. Заціх гармонік, замоўклі бубны. Лынькоў. [Дачка:] — Чуеш, коні па шляху бягуць, Чуеш, як музыкі ў бубны б’юць? Танк.

2. Тое, што і барабан.

•••

Голы як бубен гл. голы.

Даць бубна каму гл. даць.

Як у бубен біць гл. біць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)