пратагані́ст, ‑а, М ‑сце, м.
1. Акцёр у старажытнагрэчаскім тэатры, які выконваў галоўныя ролі ў трагедыі ці камедыі.
2. Галоўная дзеючая асоба ў мастацкім творы, пераважна ў драме.
[Грэч. protagonistes ад protos — першы і agonizomai — спаборнічаю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
марыяне́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
1. Тэатральная лялька, якой кіруе акцёр пры дапамозе спецыяльнага прыстасавання.
2. перан. Чалавек, урад, які слепа дзейнічае па ўказцы, па волі іншых.
[Фр. marionnette.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рае́шнік, ‑а, м.
1. Акцёр, які паказвае раёк 1 (у 1, 2 знач.).
2. Рыфмаваны, пераважна сатырычны маналог на злабадзённую тэму. Часта мы працавалі разам, выкарыстоўваючы формы раешніка і прыпеўкі. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Марыяне́тка ’тэатральная лялька, якой кіруе акцёр пры дапамозе спецыяльнага прыстасавання’ (ТСБМ). Праз польск. ці рус. мову з франц. marionette ’тс’, экспрэсіўнага вытворнага ад Marion, якое да імені Marie (Фасмер, 2, 573). Даль (2, 782) выводзіць лексему ад імя італьянца Marioni.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мім, ‑а, м.
1. Невялікая камічная імправізаваная сцэнка, якая выконвалася вандроўнымі акцёрамі ў Старажытнай Грэцыі і Рыме.
2. Акцёр, які ўдзельнічаў у гэтай сцэнцы.
3. Тое, што і міміст (у 1 знач.).
[Ад грэч. minos — перайманне, пераймальнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тыпа́ж, -у, м.
1. Сукупнасць тыпаў узораў, мадэлей якіх-н. дэталей, вырабаў.
Т. самалётаў.
2. Сукупнасць прыкмет, характэрных для якога-н. грамадскага разраду, тыпу людзей.
Нацыянальны т.
3. Акцёр з яркай характэрнай знешнасцю, які падыходзіць па сваіх знешніх дадзеных для пэўнай ролі.
Т. узяты з жыцця.
|| прым. тыпа́жны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прэм’е́р, ‑а, м.
Разм.
1. Тое, што і прэм’ер-міністр.
2. Акцёр, які выконвае першыя, галоўныя ролі. Апрача абвешчаных артыстаў, у сённяшнім канцэрце бярэ ўдзел выдатны артыст, прэм’ер імператарскіх тэатраў Павел Юткевіч. Мікуліч.
[Ад фр. premier — першы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Акто́р, акторка, акцёр, актрыса (БРС). Першыя два словы (ці варыянты) запазычаны з польскай мовы (Карскі, Белорусы, 160). У польскай з лац. actor. Трэцяе запазычана з рускай (Крукоўскі, Уплыў, 84), а ў рускай з французскай acteur у пачатку XVIII ст. Гл. Шанскі, 1, А, 68.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
камі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выклікае смех; забаўны. Камічны танец. Камічная паходка. Камічная міна. □ — Вельмі арыгінальны чалавек і столькі розных камічных гісторый ведае. Рамановіч.
2. Камедыйны. Камічны акцёр. Камічная роля. Камічны талент. Камічная опера.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́мік, ‑а, м.
1. Акцёр, які іграе камічныя ролі. Амплуа коміка. // перан. Разм. Пра таго, хто ўмее смяшыць, весяліць другіх. [Студэнт] быў, бадай, прыроджаны комік, бо ўмеў сур’ёзна гаварыць смешныя рэчы. Навуменка.
2. Уст. Аўтар камедыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)