такт¹, -а, М -кце, мн. -ы, -аў, м.
1. Метрычная музычная адзінка: кожная з роўных па працягласці долей, на якія дзеліцца музычны твор па ліку метрычных націскаў у ім.
Прайграць восем тактаў.
2. Рытм якога-н. руху, дзеяння.
Адбіць т.
3. Частка рабочага цыкла якога-н. механізма (спец.).
Т. поршня паравой машыны.
|| прым. та́ктавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
контрата́ка, ‑і, ДМ ‑тацы, ж.
Сустрэчная атака, якую арганізоўваюць з мэтай адбіць наступленне ворага або перайсці ў наступленне самім. Батальён адбівае немцаў, а ўслед за гэтым па загаду Шутава сам пераходзіць у контратаку. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
глузд (род. глу́зду) м., чаще мн. прост. ум, рассу́док; мозг;
◊ з’е́хаць з ~ду — рехну́ться, спя́тить;
глузды́ адбі́ць — мозги́ отби́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адбіццё, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. адбіць (у 2 знач.).
2. Тое, што і адбітак (у 3 знач.). Энтузіязм і героіка рэвалюцыі і грамадзянскай вайны знаходзілі.. адбіццё і праяўленне ў тэматыцы і стылі твораў многіх пісьменнікаў. Адамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абкало́ць 1, ‑калю, ‑колеш, ‑коле; зак., што.
Адбіць, адкалоць кавалкамі што‑н. з чаго‑н. Абкалоць лёд у калодзежы.
абкало́ць 2, ‑калю, ‑колеш, ‑коле; зак., што.
Пакалоць чым‑н. вострым вакол чаго‑н. ці па ўсёй паверхні чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отпеча́тать сов.
1. (напечатать) аддрукава́ць, надрукава́ць, разг. вы́друкаваць;
2. (оставить след) адці́снуць, адбі́ць;
3. (раскрыть, сломав печать) адпяча́таць, распяча́таць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адлама́ць, ‑ламлю, ‑ломіш, ‑ломіць; зак., што і чаго.
Зламаўшы, аддзяліць частку ад цэлага. Васіль нахіліўся.. і адламаў галінку з вясёлымі кучаравымі коцікамі. Шамякін. // Аддзяліць без нажа кавалак чаго‑н. [Алесь] адламаў хлеба, узяў гурок і са смакам закусіў. Чарнышэвіч. // Адбіць, адкрышыць. Адламаць кавалак пароды.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакло́н, ‑у, м.
1. Знак прывітання, павагі, удзячнасці і пад., які выяўляецца ў нахіленні галавы або верхняй часткі тулава. [Вераб’ёў] паклонам павітаўся з сялянамі. Дуброўскі. Пан Богут ветлівым паклонам Гасцей вітае дарагіх. Колас. Высокі [настаўнік] паваеннаму стукнуў абцасамі і сагнуў у паклоне спіну. С. Александровіч.
2. Шчырае, сардэчнае пажаданне шчасця, дабра ў пісьмовай або вуснай форме. Як родны бацька, любіў Сямён Ніну. Калі пасылаў з арміі паклоны сваім дзецям і пляменнікам, асабліва цікавіўся, як расце Ніна. Гроднеў.
•••
Адбіваць паклоны гл. адбіваць.
Адбіць паклон гл. адбіць.
Аддаць паклон гл. аддаць.
Біць паклоны гл. біць.
Зямны паклон — стаўшы на калені, пакланіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкляпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Адбіць, аддзяліць прыкляпанае. Адкляпаць заклёпкі.
2. Накляпаць касу. [Высеўка:] — Вельмі ж любіў.. [Яўтух] касьбу. Можа, таму, што ў пракосе далёка ззаду пакідаў усіх, а можа, таму, што многія прасіліся, каб ён касу адкляпаў, — толькі касьбы чакаў, як вялікага свята. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отши́ть сов.
1. (кончить шить) разг. адшы́ць;
2. (снять обшивку) стр. адшы́ць, адшалява́ць, адбі́ць (ашалёўку);
3. (прогнать, отстранить) прост. адшы́ць, адпрэ́чыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)