шма́лец, ‑льцу, м.
Гусіны тлушч. Птушынае царства, як у газетах пісалі, і не абы якой птушкі! Качкі, як гусі, а гусі, як ладныя індыкі. Адзін шмалец! Грамовіч. [Мацвееў:] — А зімой без кажуха, валёнак, не абмазаўшы твар шмальцам, і носу не вытыркай. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўно́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм. Унесці ўсё, многае або ўсіх, многіх; паўносіць. Мы паўношвалі ўсё ў дом, паскладалі абы-як і дзе папала. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Настрамі́ць (настромі́ць) ’неакуратна налажыць, накідаць абы-як’ (ТС), настрамя́шыць ’скласці абы-як’ (клецк., Жыв. сл.), ’падняць, задраць’ (любан., Жыв. сл.), параўн. палес. настромля́ть вощи́ну ’насаджваць вашчыну на крыжавіну для прываблівання пчол’ (Анох.), укр. настроми́ти ’наткнуць’. Гл. стром, страмля́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зля́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм. Зрабіць што‑н. (звычайна наспех, абы-як). Дык вось, каб быў мацнейшым акт, Загадчык запрасіў сябра-ветэрынара І зляпалі паперачку. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скле́ціць (sklécić) ‘абы-як збудаваць драўляную будыніну’ (Варл., Сцяшк. Сл.), ‘паставіць хату ў выглядзе клеці’ (Байк. і Некр.), ‘скласці ў клетку (дровы)’ (Сцяшк. Сл.). Да клець (гл.); у першым значэнні, мажліва, з польск. sklecić ‘тс’, параўн. klecić ‘будаваць абы-як’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
начмуці́ць, ‑мучу, ‑муціш, ‑муціць; зак.
Разм. Нагаварыць абы-чаго, увесці ў зман; дурманіць. Начмуціў пан ойча, як чараўнік... Нагнаў столькі туману, што бедны Клеманс ледзь не захлынуўся ў ім. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыблы́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм.
1. Прывязаць абы-як, заблытваючы. Прыблытаць каня.
2. перан. Расказваючы, дадаць, упамянуць што‑н. недарэчы. // Умяшаць каго‑н. у якую‑н. справу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кавярза́ць ’няўмела рабіць (плесці, шыць)’ (Юрч.), къвірзаць ’пісаць абы-як, неразборліва, абы-што’ (Нар. лекс.), кывярзыць ’няўмела плесці лапці’ (Бяльк.). Бел. словы (паўн. і ўсх.) утвараюць адзін арэал з рус. смал., пск. каверзать ’рабіць што-н. нядбайна, абы-як’, якое ад коверзати ’плесці (лапці) і да т. п.’ Пераноснае значэнне ’рабіць абы-як’ абумоўлена, па-першае, характарам самой работы (плесці лапці), а па-другое, больш новай і дыфузнай семантыкай экспрэсіўных дзеясловаў коверзати/каверзити, параўн: на той жа тэрыторыі: ’блытаць’, ’гарэзіць’, ’займацца чым-н. ад няма чаго рабіць і да т. п.’ Адносна этымалогіі апошніх слоў гл. кавярзень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лишь
1. част. то́лькі;
лишь его́ не́ было то́лькі яго́ не было́;
лишь бы абы́, каб то́лькі;
2. союз (как только) то́лькі, як то́лькі; (едва) ледзь, ледзь то́лькі;
лишь мы вошли́, за́навес подня́лся то́лькі (як то́лькі) мы ўвайшлі́, засло́на падняла́ся;
лишь то́лько як то́лькі, то́лькі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бераза́к, ‑у, м.
Абл. Бярэзнік. [Анюта з Васілём] пабудавалі сабе ўжо новую хату і жывуць у самым канцы засценка, у беразаку. Васілевіч. На самым краі лесу фары намацалі воз скіданага абы-як беразаку. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)