Су́сла ’брага на выраб піва і квасу’, ’сок адціснутага вінаграду’ (ТСБМ), ’самаробная соска з жаванага з цукрам хлеба, загорнутага ў анучку’, ’папяроса-самакрутка’ (Кал.), ’соска з перажаванага хлеба’ (ганц., Сл. ПЗБ), ’лядзяш; засохлыя соплі’ (Нас.), ’лядзяк’, ’соска з хлебнага мякішу’, ’зблытаны лён’ (ТС), сусла́, сусо́лка ’соска з засалоджанага хлебнага мякішу’ (Варл.), су́сла (су́сло) ’чалавек, які жыве за чужы кошт; п’яніца, які п’е толькі чужую гарэлку’ (Мядзв.), ’брага’, ’вялы флегматычны чалавек’ (Растарг.), су́слачка ’камяк чаго-небудзь, сціснуты ў руцэ’ (Сл. ПЗБ), сюды ж су́сліць ’мазаць супонямі або нечым тлустым’ (там жа). Параўн. укр. су́сло ’брага’ (< рус., ЕСУМ, 5, 483), рус. су́сло ’тс’. Несумненна, звязана з ссаць, гл. Паводле Трубачова (Труды, 1, 669), з *sut‑slo (< *sъpǫ, *suti ’сыпаць, ліць’) як *čit‑slo, *vez‑slo, *maz‑slo. Гл. таксама Фасмер, 3, 810 (сумняваецца ў этымалогіі, якую прапанаваў яшчэ Жалтоў, ФЗ, 1876, 1, 51). Улічыўшы шырокае распаўсюджанне ў народнай мове, не можа разглядацца як запазычанне, да чаго схіляецца Фасмер (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
метра́ж, ‑у, м.
1. Даўжыня, велічыня чаго‑н., выражаная ў метрах.
2. Плошча якога‑н. памяшкання ў квадратных метрах. Метраж кватэры.
[Фр. metrage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
многастаро́нні, ‑яя, ‑яе.
1. Які мае некалькі старон. Многастаронняя прызма.
2. Абавязковы для некалькіх зацікаўленых бакоў, удзельнікаў чаго‑н. Многастаронні дагавор.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
навылу́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Тое, што і навылушчваць. [Яніна] памкнулася адшчыкнуць жытнёвы каласок, каб навылузваць на далонь жоўценькіх зярнятак. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падка́тчык, ‑а, м.
Рабочы, які заняты на падкатцы чаго‑н. Бацька служыць пуцявым абходчыкам, а сам .. [Тамаш] працуе падкатчыкам на лесапільні. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падтаўчы́, ‑таўку, ‑таўчэш, ‑таўчэ; ‑таўчом, ‑таўчаце; пр. падтоўк, ‑таўкла, ‑таўкло; зак., што і чаго.
Разм. Натаўчы дадаткова, яшчэ трохі. Падтаўчы бульбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панакру́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.
Разм. Пакруціць на што‑н. усё, многае. Панакручваць гайкі. Панакручваць нітак на шпульку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нескарыста́ны, ‑ая, ‑ае.
Які не быў выкарыстаны, ужыты для чаго‑н. [Камяні] прызначаліся для падмуроўкі і засталіся нескарыстанымі пры збудаванні дома. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паадпада́ць, ‑ае; зак.
Адпасці, адваліцца ад чаго‑н. у многіх месцах; адпасці ва ўсіх, многіх. Паадпадаў тынк. У аленяў паадпадалі рогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыжына́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Зжынаючы, выжаць усё або частку чаго‑н. Павыжынаць асот з пшаніцы. Павыжынаць праходы для жняяркі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)