падрыўны́, -а́я, -о́е.
1. Які служыць для падрыву, мае адносіны да ўзрывання чаго-н.
П. матэрыял.
Падрыўныя работы.
2. перан. Накіраваны на падрыў чаго-н., нанясенне шкоды чаму-н.
Падрыўная дзейнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазнава́льны, -ая, -ае (кніжн.).
1. Які мае адносіны да пазнання (у 2 знач.).
П. працэс.
2. Які садзейнічае пазнанню, пашырэнню ведаў.
Пазнавальнае значэнне мастацтва.
|| наз. пазнава́льнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
радні́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., ро́дніць; незак., каго-што з кім-чым.
1. Ствараць адносіны роднасці паміж кім-н.
2. Рабіць падобным, збліжаць.
Гэтыя два зборнікі вершаў родняць паэтаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рацыяна́льны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да розуму.
Рацыянальнае пазнанне.
2. Разумна абгрунтаваны, мэтазгодны.
Р. падыход да справы.
○
Рацыянальны лік — у матэматыцы: цэлы або дробавы лік.
|| наз. рацыяна́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ро́давы¹, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да роду¹ (у 1 і 2 знач.), радавы.
Р. лад.
2. Які належыць роду¹ (у 2 знач.), перадаецца з пакалення ў пакаленне.
Р. побыт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
судна...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.: які мае адносіны да суднаў¹, плывучых сродкаў, напр.: суднаабарачэнне, суднаадпраўшчык, суднабудаўнік, суднабудаўнічы, суднавадзіцель, судназборачны, судназборшчык, суднамеханік, суднапад’ёмны, суднапрамысловы, суднапрапускнік, суднапрапускны, суднарадыст, суднарамонт, суднарамонтны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Паме́р ’велічыня чаго-н. у адным або некалькіх вымярэннях; ступень, развіцця, велічыня, маштаб якой-н. з’явы, здарэння і г. д.’ (ТСБМ), ’плата натурай за памол’ (ТС, Мат. Гом.), паме́ра ’вымярэнне зямлі’ (Нас., Гарэц.). Укр. помі́р ’вымярэнне зямлі’, польск. pomiar ’вымярэнне, абмер, прамер’, чэш. poměr ’адносіны’, славац. pomer ’адносіны; сувязь’, серб.-харв. pómer ’зрушэнне, ссоўванне’. Аддзеяслоўны дэрыват ад памерыць < мерыць (гл.). З прычыны розніцы ў семантыцы, відаць, самастойныя ўтварэнні ў розных славянскіх мовах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жывасо́л ’сок з салёнага мяса, сала’ (Шат.). Складанае слова паводле той самай мадэлі, што разнасол, дзе жывы‑ ў знач. ’што мае адносіны да жывёл’ (жывая прырода, жывы куток).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ра́йства, ра́йство ’шчасце, прыемнасць, вельмі добрыя адносіны з кім-небудзь’, ’рай’, ’райскае жыццё; збавенне’ (віл., Сл. ПЗБ; ТС). Адсубстантыўнае ўтварэнне са значэннем стану: рай‑ + ‑ства. Гл. рай 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абво́страны, -ая, -ае.
1. Пра рысы твару: завостраны, схуднелы.
Твар з абвостранымі скуламі.
2. Больш востры, чым звычайна, павышаны, узмоцнены.
А. слых.
3. Напружаны, непрыязны.
Абвостраныя сямейныя адносіны.
|| наз. абво́странасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)