упаўнава́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., каго-што на што і з інф.
Даць паўнамоцтвы на правядзенне чаго‑н., даверыць зрабіць што‑н. ад чыйго‑н. імя. Упаўнаважыць пасла на вядзенне перагавораў. Упаўнаважыць касіра атрымаць грошы па даверанасці. □ — Сход нас і ўпаўнаважыў, — уставіў Вітушка. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плаці́ць, плачу́, пла́ціш, пла́ціць; незак.
1. што і без дап. Аддаваць грошы як належнае за што-н.
П. за пакупку.
П. падаткі.
За здароўе лепш п., чым расплачвацца (прыказка).
2. перан., чым за што. Так або інакш адказваць на чый-н. учынак (кніжн.).
П. паслугай за паслугу.
П. дабром за зло.
|| зак. заплаці́ць, -лачу́, -ла́ціш, -ла́ціць; -ла́чаны.
|| наз. плаце́ж, -цяжу́, м. (да 1 знач.).
П. з растэрміноўкай.
|| прым. плаце́жны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скупы́, -а́я, -о́е.
1. Празмерна беражлівы, да прагнасці ашчадны.
Скупая суседка.
Скупа (прысл.) траціць грошы.
2. Які сведчыць аб празмернай беражлівасці, прагнасці.
С. падарунак.
3. Які не дасягае крыху якой-н. меры, вагі і пад., няпоўны (разм.).
С. беркавец сена.
С. кілаграм цукру.
Скупая вячэра (бедная, мізэрная).
4. перан. Недастатковы, слабы ў сваім праяўленні; умераны, стрыманы.
С. дожджык.
Скупыя словы пахвалы.
С. на словы чалавек (які маўчыць).
|| наз. ску́пасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дасла́ць¹, дашлю́, дашле́ш, дашле́; дашлём, дашляце́, дашлю́ць; дашлі́; дасла́ны; зак., што.
1. Паслаць дадаткова, выслаць недасланае.
Д. грошы за пуцёўку.
2. Прасунуць да пэўнага месца (патрон, снарад і пад.).
Д. патрон у патроннік.
3. Адправіць, паслаць што-н. для ўручэння (карэспандэнцыю і пад.), а таксама накіраваць каго-н. куды-н. з пэўнай мэтай.
Д. сватоў.
Д. пакет з дакументамі.
|| незак. дасыла́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. дасы́лка, -і, ДМ -лцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
схоў, схо́ву, мн. схо́вы, схо́ваў, м.
1. Захоўванне чаго-н.
Палажыць грошы на с.
2. Месца, дзе можна схавацца ад каго-, чаго-н., а таксама якое-н. патаемнае месца, збудаванне для ўкрыцця каго-, чаго-н.
Знайсці с. у бярэзніку ад сонца.
На гарышчы быў с.
3. мн. (схо́вы, -аў). Сховішча, памяшканне для захоўвання чаго-н.
4. перан. Тое, што недаступна для іншых, што хаваецца ў душы, сэрцы.
Патаемныя сховы душы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пе-пе-пе ’падзыўныя для кароў’ (лях., ДАБМ, камент., 895). Гукапераймальнае, утворанае, магчыма, з пачатковага складу і.-е. назвы скаціны *pekʼu‑ (параўн. лац. pecus ’скаціна’, ст.-інд. páçu, paçús, авест. pasu‑ ’тс’, ст.-грэч. πέκος ’шкура’, гоц. faíhu ’грошы’, ст.-в.-ням. fihu ’скаціна’, прасл. *pьsъ ’(калматы) сабака’). Параўн. і інш. падзыўныя словы для кароў з гэтым жа коранем: псе-псе-псе, псейка‑псейка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ра́тны 1 ’ваенны, баявы’ (ТСБМ, Нас.): ратны чарвяк ’лічынка грыбнога камара’, паходжанне назвы тлумачыцца яе паводзінамі: “Лічынкі гэтага насякомага збіраюцца ў вялікую групу і пачынаюць “падарожнічаць”. Яны белага колеру і паўзуць суцэльнай лентай, шырынёю да двух сантыметраў і даўжынёю да чатырох-шасці метраў, за што і атрымалі сваю народную назву” (Кахманюк, Родная прырода, 1978, 6, 13). Гл. раць.
Ра́тны 2 ’арэндны’: ратные грошы (Нас.). Ад ра́та (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ашчаджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.
1. Эканомна, з асцярогаю выдаткоўваць; захоўваць. Усё ж выдаткі на будаўніцтва былі выдаткамі: як ні ашчаджаў Бабейка, як ні выкручваўся, эканомячы, дзе можна, а грошы цяклі, нібы праз пальцы. Хадкевіч.
2. перан. Берагчы, ахоўваць. [Маці] павінна была пільнаваць, ашчаджаць [Міколку] сон. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кватара́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Той, хто часова наймае жылое памяшканне ў домаўласніка. Красачка падаставаў аднекуль жалезных і драўляных ложкаў, заставіў імі абедзве палавіны хаты і пачаў драць з кватарантаў шалёныя грошы. Паслядовіч. Мухаморавы адразу палюбілі свайго кватаранта і даглядалі яго як роднага сына. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кошт, ‑у, М ‑шце, м.
Выражаная ў грашах вартасць чаго‑н. або велічыня затрат на што‑н. Кошт гадзінніка. Кошт вытворчасці. Кошт працы.
•••
За кошт чаго — выкарыстоўваючы што‑н. для якой‑н. мэты.
На чый (які) кошт; за чый (які) кошт — на чые‑н. сродкі, грошы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)