фа́рба, -ы, мн. -ы, фарб і -аў, ж.
1. Рэчыва, што надае той ці іншы колер прадметам, якія яно пакрывае або насычае.
Ф. на ацэтоне.
2. звычайна мн. Каларыт, колер, тон (на карціне, у прыродзе і інш.).
Фарбы асенняй прыроды.
Абмаляваць падзеі яркімі фарбамі.
4. Тое, што і румянец.
Твар меў штучную фарбу.
|| прым. фа́рбавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
размалява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; зак., каго-што.
1. Пакрыць рознымі, звычайна каляровымі фарбамі.
Р. талерку.
2. перан. Нарабіць сінякоў каму-н. (разм.).
Размалявалі твар у бойцы.
3. перан. Паказаць у прыхарошаным выглядзе, перабольшыць значэнне чаго-н.
Ён умеў р. самую звычайную гісторыю.
|| незак. размалёўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. размалёўванне, -я, н. і размалёўка, -і, ДМ -лёўцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
румя́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; незак.
1. каго-што. Фарбаваць румянамі.
Р. сабе твар.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрываць румянцам.
Мароз румяніць шчокі.
Зара румяніць неба.
|| зак. нарумя́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 1 знач.) і зарумя́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 2 знач.).
|| звар. румя́ніцца, -нюся, -нішся, -ніцца (да 1 знач.); зак. нарумя́ніцца, -нюся, -нішся, -ніцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
змякчы́цца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца больш мяккім, эластычным; страціць цвёрдасць, калянасць. Скура на руках змякчылася.
2. Стаць менш суровым, строгім; быць больш мяккім, лагодным, падатлівым. Сэрца змякчылася. □ Сцёпка значна змякчыўся. Ён прыветна зірнуў на Алёнку і сказаў мнагазначна: — Можа я і буду вучыцца, гэта яшчэ невядома. Колас. / Пра твар, вочы і пад. Алесеў твар ад .. нечаканай радасці змякчыўся і прасвятлеў. Васілевіч.
3. Страціць сілу, рэзкасць; зменшыцца, аслабець. Боль змякчыўся. Вецер змякчыўся. // Зрабіцца менш суровым, цяжкім. Твар .. [жанчыны] прасвятлеў, быццам яе ўласнае гора крыху зменшылася, змякчылася. Лынькоў.
4. Быць вымаўленым з дадатковым пад’ёмам спінкі языка; палаталізавацца (пра зычныя гукі).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пацые́т, пацыят ’франтон’ (Сл. Брэс.; свісл., Сцяшк. Сл.; лін., Шатал.; драг., іван., пін., лельч., нараўл., мазыр., ДАБМ, к. 230). Праз польскую мову (параўн, польск. facjata ’мансарда’, ’сярэдняя частка франтальнай сцяны будынка, высунутая за гзымс’, ’твар, морда’, ст.-польск. ’выгляд’) з італ. facciata ’фасад’. Аб мене ф > п у бел. гаворках гл. Карскі, 1, 343.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слі́чны ‘прыгожы, цудоўны’ (Нас.), ‘прыгожы, прывабны’ (Бяльк., Нар. Гом., Сцяшк. Сл.). Як і ст.-бел. сличный ‘прыгожы, прывабны, цудоўны, чароўны’ (Ст.-бел. лексікон) з польск. śliczny ‘тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 195). Апошняе да lice ‘твар’ (Брукнер, 298); гл., напрыклад, ліцава́ць. Адносна падобных утварэнняў у славянскіх мовах, што ўзыходзяць да *sъličьnъjь, гл. Трубачоў, Проспект, 81.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́цягнуты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад выцягнуць.
2. у знач. прым. Расцягнуты ўдаўжкі; прадаўгаваты. Выцягнуты твар. □ Затока гэтая.. утварыла з ракою паўвостраў накшталт выцягнутай падковы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кругля́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Круглаваты, акруглены. Ніна зняла расшыты кажушок, скінула касынку; яе круглявы твар з кірпатым носікам і вялікімі цёмна-блакітнымі вачамі стаў яшчэ больш прыгожы. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
малакро́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які хварэе на малакроўе. — Цётка кажа, што Казік малакроўны і яму не трэба ўганяцца за работай з самага маленства. Баранавых. // Бледны ад малакроўя. Малакроўны твар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскілза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Вызваліць ад укладзеных у рот цугляў. Антон саскочыў, раскілзаў каня, а сам сышоў да вады, памыў твар і напіўся з крынічкі. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)