Verbum

утулі́цца, -улю́ся, -у́лішся, -у́ліцца; зак., у што.

1. Уткнуўшыся, прыціснуцца да чаго-н.

У. тварам у падушку.

2. Захутацца ў што-н.

У. ў каўнер.

|| незак. уту́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

уця́міць, -млю, -міш, -міць; зак., што і з дадан. (разм.).

Зразумець сэнс, змест чаго-н., поўнасцю ўсвядоміць што-н.

Я не адразу ўцяміў, пра што ідзе гаворка.

У. сэнс выказвання.

ушрубава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; зак., што ў што.

Вярчэннем увесці ў сярэдзіну чаго-н.

У. шрубу ў дзвярную ручку.

|| незак. ушрубо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ушрубо́ўванне, -я, н.

фарпо́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

1. Перадавы пункт на граніцы, перадавая ўмацаваная пазіцыя.

2. перан. Перадавы пункт, апора чаго-н.

Акадэмія — ф. навукі.

|| прым. фарпо́ставы, -ая, -ае.

фетышызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., што.

Ператварыць (ператвараць) што-н. у фетыш (у 2 знач.); адносіцца да чаго-н. як да фетыша.

|| наз. фетышыза́цыя, -і, ж.

хмы́каць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Вымаўляць «хм» або «гм», выказваючы здзіўленне, іронію, сумненне, злосць і пад.

Чаго ты хмыкаеш?

|| аднакр. хмы́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. хмы́канне, -я, н.

цюк¹, -а́, мн. -і, -о́ў, м.

Вялікі звязаны пакунак тавару; вялікая звязка чаго-н.

Ц. сена.

|| памянш. цючо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

|| прым. цюкавы́, -а́я, -о́е (спец.).

Цюкавое сена.

што¹, чаго́, чаму́, чым, па чым, займ.

1. пыт. і адносны. Указвае, пра які прадмет, рэч, з’яву і пад. ідзе гаворка.

Што там адбылося? Выканай вось што.

Што не ў меру, тое ў шкоду.

Што вы кажаце? (ужыв. таксама як выраз здзіўлення з выпадку чаго-н. сказанага).

2. пыт., у знач. вык. У якім стане, які, як.

Як наша вёска, што суседзі?

3. пыт., у знач. прысл. Тое, што і чаму́ (у 1 знач.).

Што не заходзіш да нас? Я раздумаў ехаць. — Што так?

4. пыт. і адносны. Тое, што і колькі (у 1 знач.).

Што яна варта.

Што ёсць духу.

Што толку ў гэтым (гэта значыць няма толку). Што яму за карысць ад гэтага? (якая карысць, няма карысці).

5. пыт., у знач. прысл. Навошта? для чаго?

Што нам спрачацца з імі?

6. адносны. Тое, што і які (у 1 знач.).

Хата, што каля лесу.

7. неазнач. Тое, што і што-небудзь (разм.).

Калі што — я прыеду і зробім.

Дайце мне з’есці чаго.

8. пыт. Ужыв. для выражэння пытання, перапытвання, уяўляе сабой сказ у знач.: што ты сказаў? што трэба? што такое? —

Глянь сюды. — Што? Што ты? Ну і што?

◊

А што — рэпліка ў адказ на пытанне ў знач.: чаму, чаго пытаешся. —

Ты хочаш гэта рабіць? — А што?

З чаго — чаму, па якой прычыне.

І з чаго ёй дрэнна стала?

На што ўжо — уводзіць уступальны сказ.

На што ўжо ён негаваркі, і то разгаварылі.

Ні за што — ні ў якім разе.

Ні за што, ні пра што —

1) дарэмна;

2) без прычыны, падстаў.

Ні з чым (застацца, пайсці і пад.) — без усяго.

Ні пры чым — не мае адносін, не вінаваты ў чым-н.

Ён тут ні пры чым.

Пры чым — у чым вінаваты, якія адносіны мае.

Пры чым тут я?

Ці што — пабочн. сл., якое выражае няўпэўненасць, сумненне.

Ну, будзем ужо збірацца, ці што?

Што да чаго — у чым сутнасць, сэнс чаго-н.

Разбярыся тут, што да чаго.

Што ж — рэпліка ў знач.: так, прыходзіцца згадзіцца.

Што ж, няхай будзе так.

Што за — у пытанні і вокліч: які.

Што за глупства?!

Што за дзяўчына да вас прыехала? Што за страва! (якая добрая).

Што зробіш! — рэпліка ў знач.: нічога не зробіш, так ужо будзе.

Што і казаць — вядома, сапраўды.

Факт, што і казаць, упартая рэч.

Што рабіць! — тое, што і што зробіш.

Што там — рэпліка ў знач.: добра, няхай.

Што ты (вы)? — выраз здзіўлення, спалоху, пярэчання.