язь, ‑я, м.
Прэснаводная рыба сямейства карпавых з цёмна-сіняй спінай, белаватымі бакамі і серабрыстым брушкам. Даўжыня тулава дарослага язя ў спрыяльных умовах жыцця — 70 і больш сантыметраў, вага — 6–8 кілаграмаў. Матрунёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Мыльча́к, мыльчяк ’рыба-самец са спермай’ (Клім.). Утворана ад малаччик. Да малако (гл.). Параўн. малачийη.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зімава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; незак.
Праводзіць дзе-н. зіму, жыць дзе-н. зімой.
З. на палярнай станцыі.
|| зак. перазімава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й і празімава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й.
|| наз. зімо́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -мо́вак, ж.
|| прым. зімава́льны, -ая, -ае (спец.).
Зімавальная сажалка (сажалка, у якой зімуе рыба).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дро́бязь, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. зб. Прадметы малой велічыні; дробны тавар.
Прадавалася розная д.: іголкі, ніткі, напарсткі, аплікі.
2. зб. Жывыя істоты дробнага памеру.
Добрая рыба не бралася, клявала адна д.
3. зб. Дробныя грошы, манеты.
У кішэні пазвоньвала д.
4. Што-н., не маючае істотнага значэння, малаважная рэч.
Гэта дробязі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Стэ́рня ‘сцерлядзь’: стэрня не наша рыба, заплуўна (ТС). Магчыма, з укр. сте́рля ‘тс’. Гл. сцерлядзь, сцерня.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пячку́р, печкура, м.
1. Невялікая рачная рыба сямейства карпавых. Шараватыя печкуры капашыліся чародкамі на пяску. Броўка.
2. Абл. Пячнік. Старанна печкуры кладуць цагліны, Загнетак выведуць, правесяць Шнур. Куляшоў. Забаставалі печкуры на новай майстэрні. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
юры́ць, юру, юрыш, юрыць; незак.
Разм. Заігрываць, заляцацца. Бычкі юраць, вясну чуюць. / у перан. ужыв. А дзень юрыў і жартаваў: то з гаем бярозавым, то травіцу гладзіў. Нікановіч. // Пра рыбу — нераставаць. Вясною рыба юрыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ікра́ч ’ікра рыбы’ (навагр., Жыв. сл., 11). Відаць, ’рыба з ікрой’; параўн. в.-луж. jikrnač ’самка рыбы’, чэш. jikrnáč, jikernáč ’рыба з ікрой’, славац. ikráč, ikernáč, серб.-харв. и̏кра̄ш ’тс’. Вытворнае ад ікраны (гл. ікра 1) з суф. ‑ач, як рагач ’алень’, барадач ’казёл’, вусач ’від рыбы’ (Сцяцко, Афікс. наз., 96). Параўн. ікрак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ры́бка ’вытачка ў адзенні’ (Сцяшк. Сл.). Ад ры́бка (памяншальнае ад ры́ба (гл.). Метафарычны перанос па знешнім падабенстве.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
саленава́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Трохі салёны. Саленаватая рыба.
2. перан. Разм. Дасціпны, але з грубаватым, не зусім прыстойным адценнем. Паўлюк Трус друкаваў у газеце прыгоды Ціта. Гэтая рэч з саленаватым гумарам карысталася добрай папулярнасцю. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)