Verbum

ду́ля, ‑і, ж.

1. Летні сорт ігруш з вялікімі і салодкімі пладамі.

2. Плод гэтай ігрушы. На грушы каля ганку Вісяць цяжкія дулі. Калачынскі.

3. Разм. груб. Кукіш, фіга. [Халуста] паказаў Настулі кулак, а яна яму дулю, і гутарка на гэтым кончылася. Чарнышэвіч.

•••

Даць (паднесці, паказаць) дулю гл. даць.

Дулю з’есці гл. з’есці.

Дулю табе (яму, ім і пад.) пад нос — лаянкавы выраз для катэгарычнага аднаўлення або нязгоды.

забяспе́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.

1. Даць дастатковыя матэрыяльныя сродкі для жыцця. Забяспечыць сваю сям’ю. // чым. Даць чаго‑н. у дастатковай колькасці. Забяспечыць горад электраэнергіяй.

2. Стварыць неабходныя ўмовы для ажыццяўлення, здзяйснення чаго‑н.; гарантаваць што‑н. Забяспечыць мір ва ўсім свеце. Забяспечыць выкананне плана. □ Камсамольцы ішлі ў войска, захіналі Айчыну сабой, Каб і гораду, каб і вёскам забяспечыць Жыццё і спакой. Дубоўка.

ла́зня, ‑і, ж.

1. Спецыяльнае памяшканне, дзе мыюцца і парацца. Памыцца ў лазні. □ Старая хата была перанесена на лог і пераабсталявана пад лазню, у якой мылася ўся вёска. Хадкевіч.

2. Разм. Мыццё ў такім памяшканні. Змяніць бялізну пасля лазні.

3. перан. Разм. Наганяй, суровая вымова. [Верабейчык:] — Калі не ліквідуем недахопы ў правядзенні ўборкі і здачы хлеба дзяржаве — будзе нам усім лазня. Гарачанькая! Савіцкі.

•••

Даць (задаць) лазню гл. даць.

адратава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; зак.

Выратавацца ад гібелі, знішчэння; уберагчыся ад таго, што немінуча нясе бяду. І Калістрат рашыў Часова грошы даць, Каб змог Іван адратавацца. Корбан.

капры́знічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Тое, што і капрызіць. Заўсёды, калі хто з дзяцей пачынае капрызнічаць ці наогул хандрыць, толькі ён, бацька, можа кожнаму рады даць. Гроднеў.

налама́цца, ‑ламлюся, ‑ломішся, ‑ломіцца; зак.

1. Разм. Налаўчыцца рабіць што‑н. — Добрая будзе настаўніца. — Ага, казалі, што ўжо наламалася. Чаму, прынаровіцца. Ермаловіч.

2. Даць трэшчыну. Дошка наламалася.