несклада́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Просты па сваёй прыродзе, будове, выкананню і пад. Нескладаны механізм.
2. Які не з’яўляецца цяжкім для ажыццяўлення, вырашэння; няцяжкі. Нескладанае пытанне. □ Самая нескладаная аперацыя ў [панскай] Польшчы каштавала столькі, што можна было на гэтыя грошы купіць карову. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пракуры́ць, ‑куру, ‑курыш, ‑курыць; зак., што.
1. Напоўніць, насыціць тытунёвым дымам; пракуродыміць. Людзі паспелі ўжо добра пракурыць канцылярыю, уклаўшы ў попельніцу каля дзесяці акуркаў. Гартны.
2. Зрасходаваць на курэнне. Пракурыць грошы.
3. і без дап. Курыць некаторы час. Пракурыць увесь вечар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пазы́ка ’выдача ў доўг на пэўных умовах грошай, рэчаў і інш., а таксама грошы, рэчы і інш., узятыя ў доўг’ (ТСБМ, Нас., Яруш., Гарэц., Мядзв., Грыг., Шат., Бяльк., Мат. Гом.), пазы́чка ’талака’ (ДАБМ, 905). З польск. pożyczka, або аддзеяслоўнае ўтварэнне ад пазычыць. Адносна з гл. зычыць. У бел. м. слова з’явілася ў сярэдзіне XIX ст. (Гіст. лекс., 238).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ісці́зна ’справядлівая справа, справядлівы іск, сапраўдная прыналежнасць’ (Нас.). Ст.-бел. истизна ’наяўныя грошы, наогул наяўнасць чаго-н.’ (Гарб.), ’уласнасць’ (1547 г., Булыка, Лекс. запазыч., 78) запазычана са ст.-польск. iścizna ’капітал, наяўнасць, уласнасць; істотная праўда, рэчаіснасць’. З польскага таксама ўкр. исти́зна ’сапраўдная сума’ (Жэлях.). Слаўскі (1, 472) лічыць паўн.-слав. утварэннем з суф. ‑izna ад *jьstъ (гл. існы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нали́чность
1. ная́ўнасць, -ці ж.; (присутствие) прысу́тнасць, -ці ж.;
2. (о деньгах) ная́ўнасць, -ці ж.; (наличие) гато́ўка, -кі ж., ная́ўныя гро́шы;
в нали́чности име́ются сто рубле́й гато́ўкі (ная́ўных гро́шай) сто рублёў;
де́нежная нали́чность грашо́вая ная́ўнасць;
ка́ссовая нали́чность ка́савая ная́ўнасць;
отда́л всю свою́ нали́чность адда́ў усю́ сваю́ гато́ўку (усе́ свае́ ная́ўныя гро́шы);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адваро́тны, -ая, -ае.
1. Які накіраваны ў супрацьлеглы папярэдняму руху бок.
Адваротнае вярчэнне.
Кінуцца ў а. бок.
2. Які прыводзіць да зыходнага выніку.
А. хімічны працэс.
Адваротнае ператварэнне тавару ў грошы.
3. Супрацьлеглы.
Адыманне ёсць дзеянне, адваротнае складанню.
А. сэнс.
4. Супрацьлеглы вонкаваму, левы бок прадмета.
Распісацца на адваротным баку паштоўкі.
Доказ ад адваротнага (наз.).
◊
Адваротны бок медаля — другі, супрацьлеглы, ценявы, непажаданы, адмоўны бок якой-н. справы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падаро́жны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да падарожжа.
Падарожныя нататкі.
2. Які звязаны з дарогай (у 3 знач.), знаходзіцца ў дарозе.
Падарожныя людзі.
3. у знач. наз. падаро́жны, -ага, мн. -ыя, -ых, м.; падаро́жная, -ай, мн. -ыя, -ых, ж. (гл. падарожнік¹).
○
Падарожныя грошы (гіст.) — аплата за праезд на паштовых конях ці за праезд па чыгунцы афіцэраў і чыноўнікаў у Расіі ў 18—19 стст.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дро́бны, -ая, -ае.
1. Невялікі па велічыні, памеры, вартасці.
Дробная жывёла.
Д. почырк.
Дробныя грошы.
2. Які складаецца з невялікіх па велічыні аднародных часцінак.
Д. дождж.
Д. пясок.
3. Невялікі, маламоцны і малазначны ў эканамічных і грамадскіх адносінах.
Дробная гаспадарка.
Д. вытворца.
4. Неістотны, які не мае вялікага значэння.
Дробныя факты.
5. перан. Мізэрны, нікчэмны, нізкі.
Дробныя інтарэсы.
Дробная душа.
|| наз. дро́бнасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
неразме́нны, ‑ая, ‑ае.
Які нельга размяняць, які не падлягае размену (пра грошы). Неразменная манета. // перан. Які застаецца заўсёды аднолькава каштоўным. Роздум, які ставіць задачы, напорыстая, скрупулёзная праца, якая іх вырашае, — вось адна з першасных нязменных і неразменных асноў паэзіі Багдановіча, яе стылю. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паадлі́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм.
1. што, чаго і без дап. Адлічыць, выдзеліць пэўную частку чаго‑н. усім, многім або на ўсё, многае. Паадлічваць грошы на пакупкі. Паадлічваць усім па пяць рублёў.
2. каго. Павыключаць усіх, многіх. Паадлічваць непаспяваючых з інстытута.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)