Ма́кавіна, макаві́на ’галоўка маку’, ’адно зярнятка маку’, ’верхавіна, вершаліна дрэва’, ’верхняя частка снапа’ (ТСБМ, Др.-Падб., Касп., Мат. Гом., Юрч., Нас.; талач., Шатал.). З суфіксам ‑іна ўсх.-бел. і серб. ма̏ковина (у Вука). На астатняй слав. тэрыторыі — з іншымі суфіксамі. Да мак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Модла 1 ’размер, шаблон’ у выразе пад адно модла (Ян.). Укр. модло. З рус. модель ці польск. model ’мадэль’, заканчэнне якіх аформілася паводле nomen instrumenti (мяла, скрэбла, вілы).
Модла 2 ’матавіла’ (Бяльк.). Наватвор, з ⁺мотла (< матаць), якое ўзнікла ў выніку скарачэння матавіла.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ра́каўка ’ракаўстойлівы гатунак бульбы’ (брагін., Мат. Гом.), рако́ўка (ПСл), ра́кавы ’акрэсленне да гатунку бульбы’ (Мат. Гом.). Імаверна, назва створана ад ракаўстойлівы гатунак (бульбы) шляхам сцяжэння ў адно слова пры дапамозе суф. ‑оўка/‑аўка, як паштоўка < паштовая картка, або з-за вузлаватасці клубняў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бра́згаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Утвараць кароткія звонкія гукі, удараючы чым‑н. па металічных, шкляных і інш. прадметах. За плячыма ў Даражкова была скрынка з інструментам; там бразгалі адно аб адно гаечныя ключы, балты, кастылі. Васілёнак. // чым. Рабіць, выклікаць шум, гукі ўдарамі металічных або шкляных і інш. прадметаў аб што‑н. Нехта ідзе да дзвярэй хаты Рудзінскіх і бразгае клямкаю. Скрыган. У кухні засталася адна маці — яна яшчэ доўга там бразгала посудам. Хадкевіч.
•••
Бразгаць зброяй — пагражаць вайною.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жава́ць, жую, жуеш, жуе; жуём, жуяце; заг. жуй; незак., што.
1. Размінаць ежу або што‑н. зубамі. Дзед, выцягнуўшы з торбы сухую скарынку мёрзлага хлеба, стаў жаваць. Каваль. Тады ардэн пакіне жаваць траву, падыме галаву, захрапе ад незвычайнага гуку ды зноў пачне грызці. Кулакоўскі.
2. перан. Разм. Доўга і нудна гаварыць, разбіраць адно і тое ж. Будзе жаваць цэлую гадзіну адно і тое ж.
•••
Жаваць жвачку — тое, што і жаваць (у 2 знач.).
Жаваць словы — неразборліва, нячленараздзельна гаварыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з’ядна́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Зліцца, злучыцца з кім‑, чым‑н., утварыўшы адно цэлае; аб’яднацца. З калгасам імя Дзяржынскага з’ядналіся яшчэ тры калгасы. «Маладосць».
2. перан. Згуртавацца, дасягнуўшы адзінства думак, поглядаў, дзеянняў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маку́лінка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Разм.
1. Адно макавае зярнятка; макавінка.
2. перан. Крупінка, дробязь, драбніца. Памяць мела [Валя] такую, што мы толькі дзіву даваліся: усё да макулінкі раскажа. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Выняць адно за другім усё, многае. Павымаць з чамадана рэчы. □ І от ужо хлеб спёкся. Хіма павымала боханы і паставіла на ўслоне пры сцяне, каб астывалі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазго́ртваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Згарнуць усё, многае. Пазгортваць хусткі.
2. Разм. Зрабіць скручваннем многа чаго‑н. Пазгортваць папяросы.
3. Зграбаючы, сабраць у адно месца ўсё, многае. Пазгортваць збожжа ў кучу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распы́лены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад распыліць.
2. у знач. прым. Які мае выгляд пылу, з’яўляецца пылам. Распыленая глеба.
3. у знач. прым. Не злучаны ў адно цэлае; раздроблены. Распыленыя сілы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)