Verbum

мро́іцца, мроіцца; незак., каму і без дап.

1. Уяўляцца ў думках; здавацца. І мроіцца ў напаленым прасторы Усмешка з-пад пракураных вусоў. Лось. [Любе] мроіўся шчэбет і здавалася, што спявае ўвесь лес. Няхай. Аўгусту Эрнэставічу мроіцца, што вось-вось з-пад ядлоўцавага куста высунецца руля вінтоўкі. Навуменка.

2. З’яўляцца ў снах, сніцца. Прыемна і мякка цікае гадзіннік, і ў салодкай дрымоце мрояцца розныя сны. Дуброўскі.

мэ́ндлік, ‑а, м.

Пяць снапоў ячменю, аўса, пастаўленых у кучкі для прасушкі і накрытых распасцёртым снапом зверху. Перад.. [Сцёпкам] раскрываюцца ўсё новыя і новыя рысункі дарогі: лясы, лужкі, мосцікі, пажоўклыя гоні палёў, дзе пападаюцца сям-там яшчэ непрыбраныя мэндлікі аўсоў. Колас. // Тое, што і бабка ​² (у 6 знач.). Досвіткам.. [Густаў] дайшоў да поля, дзе стаялі мэндлікі нязвезенага жыта. Чорны. За лесам жытні палетак, устаўлены мэндлікамі без шапак. Мурашка.

[Ням. Mandel.]

падзе́я, ‑і, ж.

Здарэнне, выпадак. Падзеі апошніх дзён адышлі дзесь далёка-далёка, як бы іх і не было. Колас. У Міколкавым раннім дзяцінстве было многа падзей, але ці дужа іх ўспомніш усе. Лынькоў. // Тое, што парушае звычайны парадак, нармальную плынь жыцця. Заняткі прайшлі без асаблівых падзей. Гамолка. // Важная, выдатная з’ява, вялікае здарэнне. Гістарычная падзея. Міжнародным падзеі. □ Над Свіслаччу домік Стаў сведкам Вялікіх у свеце падзей. Прыходзька.

ла́яцца, лаюся, лаешся, лаецца; заг. лайся; незак.

1. Гаварыць грубыя, абразлівыя, лаянкавыя словы. Лаяцца апошнімі словамі. □ — Каб цябе гром! Злыдзень бязногі! — лаяўся Ёсіп, выціраючы рукавіцай крысо ватоўкі. Дуброўскі.

2. з кім і без дап. Зневажаць адзін аднаго грубымі абразлівымі словамі; сварыцца. — Закаханыя лаюцца — толькі мілуюцца, — паспрабаваў пажартаваць Алег. Шыцік. Антось.. два дні з Ганнай лаяўся, а на трэці — ужо хацеў падаваць на яе ў суд. Скрыпка.

ленава́цца, лянуюся, лянуешся, лянуецца; незак., з інф. і без дап.

Адчуваць ленасць, ляніва адносіцца да чаго‑н. — Ты ж і крок лішні лянуешся зрабіць, каб да мяне на двор заглянуць! — папракаю я суседа. Кавалёў. Але Янот — ну што ты зробіш з ім! — Да той работы і не дакранаўся. І не таму, што ведаў ён не меў Ці працаваць не ўмеў, А проста ленаваўся. Корбан.

ляка́рства, ‑а, н.

Рэчыва, прэпарат для лячэння ці папярэджання хваробы. Лякарства ад прастуды. □ [Доктар:] — Паправіцеся, нічога страшнага няма. Я выпішу лякарства. Асіпенка. // перан. Тое, што памагае перажыць якое‑н. няшчасце, забыць што‑н. непрыемнае і пад. І хоць .. спагада была выказана без асаблівай ласкі, для дзядзькі Харытона яна — самае неабходнае і пажаданае лякарства. Бажко. Шырокая музыка лесу, дарог, самалётаў — ад стомы, сумненняў заўжды для мяне як лякарства. Рудкоўскі.

праню́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., пра каго-што і без дап.

Разм.

1. Нюхаючы, прынюхваючыся, выявіць прысутнасць каго‑, чаго‑н. Ваўкі, значыць, пранюхалі, што на востраве цяляты ды авечкі, .. пераплылі на востраў ды ўсіх і зарэзалі... В. Вольскі.

2. Даведацца аб чым‑н. тайным, што трымаецца ў сакрэце. Фашысты пранюхалі нешта падазронае, схапілі Кузьму і яго жонку. Новікаў. Сяміздраў недзе пранюхаў, што яго збіраюцца раскулачваць. Шчарбатаў.

прасто́рны, ‑ая, ‑ае.

Свабодны, не цесны. Спякотны чэрвеньскі дзень выгнаў сан-францыскіх жыхароў на акіянскі пляж. Шырокі, прасторны, ён працягнуўся на некалькі кіламетраў. Лынькоў. Дом быў прасторны, у тры высокія акны на вуліцу, з летнім жылым памяшканнем на гары. Лупсякоў. // Які няшчыльна прылягае, не вузкі (пра адзенне). — Во ўспомніў, — гаворыць .. [Грыбаль], канфузліва ўсміхаючыся і расшпільваючы свой прасторны, без пояса, шынель. Скрыган. На галаве прасторная бацькава шапка. М. Ткачоў.

пратачы́ць ​¹, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што і без дап.

1. Выканаць на такарным станку. Пратачыць паз.

2. Тачыць некаторы час. Пратачыць цэлую гадзіну.

пратачы́ць ​², ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што.

1. Праесці, прагрызці дзіркі, хады, канаўкі ў чым‑н. (пра чарвякоў, насякомых, грызуноў). А што як пацукі за ноч прагрызуць дзірку і праточаць грошы? Лупсякоў.

2. Прамыць дзірку ў глебе (пра цякучую ваду).

палаві́ць, ‑лаўлю, ‑ловіш, ‑ловіць; зак., каго-што.

1. Злавіць усіх, многіх або ўсё, многае. Сабраліся хлопцы, зрабілі ў лесе аблаву і палавілі.. [зладзеяў]. Якімовіч. Таня глядзіць на матылёў, і ёй хочацца саскочыць з воза і палавіць іх у жменю. Пташнікаў.

2. і чаго, а таксама без дап. Лавіць некаторы час. Пілаваць сёння дровы.. [Юрку] не вельмі хацелася. Лепш бы з хлопцамі на возера пайсці, рыбы палавіць. Курто.