суня́цца, суніму́ся, суні́мешся, суні́мецца; суніміся; зак.
1. Перастаць шумець, крычаць і пад.; супакоіцца.
Дзеці суняліся і леглі спаць.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спыніцца, перастаць дзейнічаць.
Вечарам дождж суняўся.
На душы не сунімаецца трывога (непакоіць, турбуе).
3. Перастаць рухацца; спыніць рух, ход.
Мапеды звярнулі ў лес і суняліся.
|| незак. суніма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ні́зам, прысл.
Па ніжняй частцы чаго‑н., па больш нізкаму месцу. Ад іскры паравоза загарэўся лес:.. агонь імкліва пашырыўся і ўзляцеў на верхавіны ялін і соснаў — і пайшоў шумець нізам і верхам. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сці́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак.
1. каго-што. Зрабіць больш павольным рух, ход і пад.; затрымаць, прыцішыць каго-, што-н.
Машына сцішыла ход.
С. хуткасць матацыкла.
2. каго (што). Супакоіць, угаварыць каго-н. перастаць шумець, плакаць і пад.
С. дзіця.
3. што. Зрабіць менш адчувальным, аслабіць што-н.
С. боль.
С. гнеў (прыглушыць).
|| незак. сціша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
База́рыць ’лаяць’ (Бір. Дзярж.). Параўн. рус. дыял. база́рить ’голасна размаўляць, крычаць, шумець, лаяцца’. Мабыць, вытворнае ад база́р 1 (першапачаткова ’лаяцца, крычаць, як на базары’). Наўрад ці ёсць сувязь з базла́ць, базы́каць, базі́каць (гл.), рус. база́нить, базла́нить ’шумець, крычаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́бушаваць ’выкінуць’ (Жд., 3). Відаць, да бушаваць ’шумець, энергічна рабіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вірашчэ́ць ’шумець з трэскам (пра скваркі ў печы)’ (КЭС, лаг.). Да верашчэ́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сшчука́ць (ссукаць) ’перастаць шумець, крычаць, плакаць; сціхнуць’, сшчукці ’тс’ (Нас.). Да шчукаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каласі́цца, ‑сіцца; незак.
Выпускаць колас; каласаваць 1. І ячмень, і авёс, і пшаніца Падымаюцца стройнай сцяной, Пачынаюць ужо каласіцца. Астрэйка. // перан. Шумець, пералівацца калоссем. Жыта буйна каласіцца, Нахіляецца чалом. Броўка. Каласяцца нівы на адваяваных ад балота ўрадлівых землях. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
супако́іцца, -ко́юся, -ко́ішся, -ко́іцца; зак.
1. Стаць спакойным, не хвалявацца; перастаць шумець, пачаць весці сябе ціха.
С. пасля стрэсу.
Дзеці супакоіліся позна.
2. Задаволіцца дасягнутым, зробленым. перастаць турбавацца.
С. думаць пра кар’еру.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Аслабіць праяўленне чаго-н.; сціхнуць.
Зуб пад раніцу супакоіўся.
4. Стаць спакойным, нерухомым.
Мора супакоілася.
|| незак. супако́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. супакае́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пашу́мліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Час ад часу, злёгку шумець. Пашумлівае вецер у голым вецці бярозы, у вокны пазірае бясконцая зімняя ноч. Колас. Ціха, асцярожна пашумліваў разгалісты дуб. Пестрак. / у безас. ужыв. Без прывычнай закускі ў галаве Аўгуста Эрнеставіча злёгку пашумлівае. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)