уби́йственный
1. забо́йны; (смертоносный) смяртэ́льны; смяро́тны; (вредный) шко́дны;
уби́йственный кли́мат смяртэ́льны (шко́дны) клі́мат;
2. перен. (ужасный) жахлі́вы, страшэ́нны; (разящий, уничтожающий) знішча́льны;
уби́йственная жара́ жахлі́вая (страшэ́нная) гарачыня́;
уби́йственная иро́ния знішча́льная іро́нія.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шко́дна нареч.
1. вре́дно; зловре́дно;
2. вре́дно, нездоро́во;
1, 2 см. шко́дны;
3. в знач. сказ. вре́дно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
куслі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае здольнасць кусацца, джаліць (пра жывёл, насякомых). Ку слівы сабака. Куслівыя пчолы. // Пякучы (пра расліны). Куслівая крапіва. // перан. Які мае здольнасць дапячы, даняць чым‑н.; шкодны, зламысны. Куслівы чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нездаро́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які недамагае, хварэе на што‑н.; хворы. [Падліпскі:] — Дадому вярнуўся нездаровы і нядужы, тыдні тры адляжаў у пасцелі. Адамчык. — Паедзем сёння, — стаяла на сваім Надзейка. — Дома нас чакаюць, дый Сымонка нездароў. Гурскі. // Які сведчыць аб нездароўі. Лялькевіч выпіў, з’еў гарачай бульбы, і бледны твар яго пакрыўся нездаровымі чырвонымі плямамі. Шамякін.
2. Шкодны для здароўя. Нездаровы клімат. □ Загорскі абводзіў вачыма каморку. Нездаровая. Пад самым дахам. Улетку, відаць, горача, узімку холадна. Караткевіч.
3. перан. Шкодны ў грамадскіх і маральных адносінах. Нездаровыя настроі. Нездаровая крытыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Тава́рач, това́рач ’расліна шальнік, Alisma’ (ельск., Жыв. сл.). Няясна, магчыма, да наступнага слова (гл.) з семантыкай ’неядомы, шкодны’, таму што ён атрутны, параўн. укр. жабник ’шальнік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прашко́да ’перашкода’ (Нас., трак., Сл. ПЗБ), прашко́дзіць ’перашкодзіць’ (брасл., Сл. ПЗБ). З польск. przeszkoda, przeszkodzić ’тс’. На базе запазычанняў утвораны бел. прашко́джваць ’праліваць па неасцярожнасці’, прашкажа́ць ’перашкаджаць’, прашко́дны, прашко́длівы ’шкодны’ (Нас.), гл. шкода.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пустазе́лле ’самарослыя расліны ў супрацьлегласць культурным, агародным’ (ТСБМ), літаратурны адпаведнік рус. сорняки́, польск. chwasty ’тс’. Ад пусты́ (гл.) у значэнні ’непатрэбны, шкодны’ і зе́лле ’дзікарастучыя некарысныя расліны’ (у супрацьлегласць зёлкам, якім прыпісваюцца лекавыя уласцівасці).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
На́валач ’зброд’ (БРС), ’дрэнны, шкодны чужы чалавек’ (Сцяшк.), ’чужыя людзі, перасяленцы’ (стаўбц., З нар. сл.). Укр. на́волоч ’зброд’. Хутчэй за ўсё шляхам адваротнай дэрывацыі ад навалачы́цца ’напрыходзіць, назбірацца’, што ў сваю чаргу ад валачы́цца ’цягацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жук, ‑а, м.
1. Насякомае з жорсткім надкрыллем.
2. перан. Разм. Пра хітрага, пранырлівага чалавека. «Жук гэты Адзярыха, — думае Саша. — Не пра фермы, вядома, клапоціцца. Але ліха з ім». Навуменка.
•••
Каларадскі жук — буравата-жоўты з чорнымі палоскамі шкодны жук, які аб’ядае лісце бульбы.
Майскі жук — тое, што і хрушч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
злы́дзень, ‑дня, м.
Разм.
1. Шкодны чалавек; ліхадзей. Хай злыдні над намі скрыгочуць зубамі — Любі сваю ніву, свой край. Купала. Дарога прывід іх змяла, Забрала чарапы жарства: Ты злыдняў шмат перамагла, Непераможная Масква. Калачынскі.
2. толькі мн. (злы́дні, ‑яў). Нягоды, бяда. Як уваляцца злыдні, то не на тры дні. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)