праваява́ць сов.
1. (нек-рое время) провоева́ть;
п. тры гады́ — провоева́ть три го́да;
2. разг. (издержать на военные нужды) провоева́ть;
п. усе́ гро́шы — провоева́ть все де́ньги
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прапе́рці сов., прост.
1. в разн. знач. пропере́ть;
п. мех бу́льбы — пропере́ть мешо́к карто́шки;
п. тры кіламе́тры пяшко́м — пропере́ть три киломе́тра пешко́м;
2. груб. вы́гнать, прогна́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трыкро́ць ‘тры разы’, ‘тройчы’ (Нас., Байк. і Некр., Др.-Падб.), ст.-бел. трикроть, трикротъ, трыкроть ‘тс’ (1514 г., ГСБМ). З польск. trzykroć ‘тс’, гл. тры і кроць. Сюды ж трыкро́тны ‘трохразовы’ (Нас., Байк. і Некр.) з польск. trzykrotny ‘тс’, ст.-бел. трикротный, трыкротный ‘тс’ (1558 г., ГСБМ), якія проціпастаўляюцца ст.-бел. трикратъ, трикраты, трикрать ‘тройчы’, запазычаным праз ц.-слав. са ст.-слав. три краты, што да кратъ ‘раз’; зыходнае ўсходнеславянскае слова мела б форму *коротъ, параўн. літ. kar̃tas ‘раз’, лат. kā̀rta ‘рад’ і пад., гл. Фасмер, 2, 368. Адносна генетычных і тыпалагічных сувязей другой часткі слова гл. Папоў, Из истории, 36; ЭССЯ, 11, 100; Борысь, 260.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тры́ста ‘лік і лічба 300’, ‘колькасць, якая абазначаецца лічбай 300’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Вруб.), тры́ста, тры́сто ‘тс’ (ТС), ст.-бел. триста, трыста ‘тс’, сюды ж трисотный ‘трохсоты’ (ГСБМ). Укр. три́ста, рус. три́ста, польск. trzysta (ж. і н. род), trzystu (м. род), н.-луж. tśista, в.-луж. tři sta, чэш. tři sta, славац. tristo, славен. tri sto, харв. trȉsta, серб. три̏ста, балг. три́ста, макед. приста, ст.-слав. три съта. Прасл. *tri sъta, утворанае ад *tri (‘тры’ ў форме ніякага роду) і *sъta (< sъto) — у форме Н. скл. мн. ліку: *sъto скланялася як *selo (Борысь, 652; ЕСУМ, 5, 641; Новое в рус. этим., 230–231). Да тры і сто (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
злы́дзень, -дня м., разг.
1. лиходе́й, злоде́й; злы́день;
2. только мн. невзго́ды; злы́дни;
◊ хадзі́ў тры дні, а прынёс ~дні — ходи́л три дня, а пришёл ни с чем
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прасвяці́ць сов.
1. (пропустить свет через что-л.) просвети́ть;
п. грудну́ю кле́тку — просвети́ть кле́тку;
2. (нек-рое время) просвети́ть;
ліхта́р ~ці́ў тры гадзі́ны — фона́рь просвети́л три часа́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узвалачы́ся сов., разг.
1. (с трудом взойти наверх) встащи́ться, втащи́ться;
2. с трудо́м встать, подня́ться;
тры дні праляжа́ў, а сёння ўзвало́кся — три дня пролежа́л, а сего́дня подня́лся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трох 1: трёх‑трёх — пра трасенне (Юрч. СНЛ), трёх‑трёх — пра язду трушком (мсцісл., Нар. лекс.). Гукаперайманні, у аснове якіх ляжыць апакопа дзеяслова трохаць, гл. Магчыма, сюды ж трох-трох — калі нехта падпраўляе ношку (вязку галля, закручанае дзіця), якая спаўзла (полац., Нар. лекс.).
Трох 2 ‘трое’ (Сл. ПЗБ), ‘утрох (асобна аб мужчынах і аб жанчынах)’ (Мат. Маг. 2). Форма трох (тут Н. скл.) утворана ад формы М. скл. лічэбніка ст.-бел. трие, три, параўн. трьхъ (‘аб трох’). Відаць, адбылося гэта пад уплывам старапольскай мовы, дзе trzech (з М. скл.) пашырылася на лічэбнік Н. скл. (абазначала ‘тры’) з XIV ст. — па ўзоры скланення лічэбнікаў і прыметнікаў, у якіх Р. і М. скл. мелі агульную форму.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праслужы́ць сов., в разн. знач. прослужи́ть;
ён ~жы́ў у гэ́тай устано́ве тры гады́ — он прослужи́л в э́том учрежде́нии три го́да;
бо́ты ~жы́лі мне два сезо́ны — сапоги́ прослужи́ли мне два сезо́на
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
траі́ць несов.
1. (соединять по три) трои́ть, стра́ивать;
т. ні́ткі — трои́ть (стра́ивать) ни́тки;
2. разг. (делить натрое) трои́ть;
т. цурбаны́ — трои́ть чурбаны́;
3. с.-х. трои́ть;
т. папа́р — трои́ть пар
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)