шчыпцы́, ‑оў; адз. няма.
Інструмент у выглядзе двух змацаваных па шарніры стрыжняў, які служыць для сціскання, расколвання, схоплівання, выдзірання чаго‑н. Шчыпцы для завіўкі валасоў. □ Паварушыў [дзед] шчыпцамі [ў каміне]. Сноп іскраў ірвануўся ўгору. Алесь маўчаў, гледзячы ў зыркае полымя. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кло́тнік ’васілёк лугавы’; «клотнік і васілёк у жыця, толькі клотшк больш фіялетавы» (Сл. паўн.-зах., 2, 478). Магчыма, да польск. kłot ’абмалочаны сноп’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Склынбо́ваць ‘туга звязаць (пра сноп)’ (пруж., Сл. ПЗБ). Да клынбэль, кныбель, кнібель (гл.), паводле націску, паланізм, аднак у польскіх слоўніках не фіксуецца (*sknębłować?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
растрэ́сці сов.
1. (разбросать) растрясти́, раструси́ть, развороши́ть;
р. се́на — растрясти́ (раструси́ть, развороши́ть) се́но;
2. разг. растеря́ть;
3. (нарушить единство чего-л.) растрясти́;
р. сноп — растрясти́ сноп;
4. перен., разг. разру́шить, разори́ть;
р. гаспада́рку — разру́шить (разори́ть) хозя́йство;
5. перен., разг. (истратить, израсходовать много, зря) растрясти́;
6. (тряской утомить, измучить) растрясти́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ры́хлік ’акучнік’ (міёр., Нар. сл.). Ад ры́хліць (гл.) з дапамогай суф. ‑ік‑ як цягні́к, кры́цік ’сноп накрываць мэндлікі’ (Пра словаўтваральны тып глядзі Сцяцко, Афікс. наз., 41–42).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неасцяро́жны, ‑ая, ‑ае.
Які дзейнічае, не захоўваючы асцярожнасць неабачлівы. Сваім неасцярожным рухам Змітрок рэзка падаў супарт уперад, разец высек сноп іскраў і зламаўся... Ваданосаў. Здаецца, што зараз конь зробіць неасцярожны крок убок ці рванецца наперад, і калымажка праваліцца ў чорную бездань. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патрыма́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Трымацца некаторы час. Распытаўся доктар, што і як, патрымаўся за ручку ў малога. Крапіва. Ганна падхапіла Дзяніску і пабегла ў напрамку страляніны. «Патрымайцеся, родныя, патрымайцеся», — шаптала яна. Шамякін. Сноп святла патрымаўся некалькі хвілін на гумне і згас. Арочка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́калатак, вы́колоток ’сноп, абмалочаны без развязвання’ (Выг. дыс., палес.). Рус. дыял. вы́колоток ’тс’. Ад выкалаціць ’абмалаціць, абвіць снапы’ з дапамогай суф. ‑ак або ад выкалат (гл.) з тым жа суф.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
параспуска́ць сов. (о многих, о многом)
1. в разн. знач. распусти́ть;
2. распусти́ть; разбалова́ть, избалова́ть;
3. (крылья) распра́вить;
4. (сноп) разостла́ть;
5. (воз) развяза́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Куль 1 ’тоўсты сноп няцёртай саломы’ (ТСБМ, Нас., Шат., Сл. паўн.-зах., Янк. Мат., Выг., Бір., Гарэц., Маш., Мат. АС, ТС, Касп., Ян.). Укр. куль, рус. куль, польск. kul ’тс’. Запазычанне з балтыйскіх дыялектаў. Параўн. літ. kūlỹs ’сноп саломы’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 14).
Куль 2 ’рагожны мяшок’ (ТСБМ, ТС, З нар. сл., Сержп. Грам., Бяльк.), ’задняя частка рыбалоўнай снасці з вузкім праходам’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. куль 1.
Куль 3 ’тоўсты чалавек’ (Мат. Маг.). Гл. куль 2.
Куль 4 ’пра падзыванне пеўнем курэй’ (Нар. лекс.). Гукапераймальнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)