Сяйво́ ’россып; тое, што сыплецца’ (ТСБМ), ’пасяўная пара’, ’пыл’ (Сцяшк. Сл.). Вытворныя ад сеяць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сяўкі́ ’насенны матэрыял, малой колькасцю якога можна шмат засеяць’ (ашм., Стан.). Да сеяць, параўн. сеўкі, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ухадзі́цца, ухаджуся, уходзішся, уходзіцца; зак.
Закончыць, завяршыць якую‑н. работу; управіцца. Ухадзіўся з работаю дзядзька Марцін. Яшчэ на тым тыдні скончыў сеяць грэчку. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сму́та, ‑ы, ДМ смуце, ж.
1. Уст. Мяцеж, паўстанне, беспарадак. А ў нядзелю ў царкве гарачае казанне казаў бацюшка, падымаючы рукі ўгору — пра смуту, пра Русь і пра веру ў госпада бога. Скрыган.
2. Душэўнае замяшанне, трывога, хваляванне. І тут ён [Антось] нават засмяецца, Каб цень развеяць тае смуты: — І трэба часам крыж пакуты Панесці, мілыя мае вы, Зазнаць і гора, неспадзевы! Колас.
•••
Сеяць смуту гл. сеяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патраі́ць, ‑траю, ‑троіш, ‑троіць; зак., што.
Спец. Тройчы ўзараць. Ухадзіўся з работаю дзядзька Марцін. Яшчэ на тым тыдні скончыў сеяць грэчку. Патраіў і папар пад жыта. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аднаво́р, ‑у, м.
У выразе: (сеяць) у аднавор — пра сяўбу на полі, узараным адзін раз. Азіміну сяк-так абсеялі, дзе ў аднавор, а дзе і па бульбянішчы. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагаспада́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак.
Разм. Кіруючы гаспадаркай, дасягнуць чаго‑н. [Цімох:] — Лубін будзем сеяць, сырадэлю. [Даніла:] — Сей. Пагляджу, як ты нагаспадарыш. Пальчэўскі. Без каня не нагаспадарыш і на добрай зямлі. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сяве́нька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.
Лубянка для ручной сяўбы. Збожжа насыпалі ў лубяную каробку — сявеньку, вешалі гэтую сявеньку на шыю і выходзілі на загон сеяць. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пралысе́ць, ‑ее; зак.
Разм. Агаліцца, пазбавіцца покрыва; пакрыцца пралысінамі. На высокіх мясцінах поле ўжо зусім пралысела. Дуброўскі. А то, бывае, пралысее дзе з-пад вады прагалачак, прасохне, араць-сеяць пара. Кірэйчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́ктар, ‑а, м.
Той, хто чытае лекцыі. У пакой увайшоў лектар, нізенькі лысы чалавек у чорным і, здавалася, цесным касцюме. Ваданосаў. Разумнае, светлае, вечнае сеяць Лектар вядомы прыехаў да нас. Непачаловіч.
[Ад лац. lector.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)