касцю́м, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Мужчынскае (пінжак і штаны) ці жаночае (жакет і спадніца) верхняе адзенне.
Пашыць к.
2. (часцей з азначэннем). Адзенне спецыяльнага прызначэння.
Спартыўны к.
Маскарадны к.
|| памянш. касцю́мчык, -а, мн. -і, -аў, м.
|| прым. касцю́мны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Марына́рка ’цёплае, кароткае паліто’ (Сцяшк.), ’світка, якая апранаецца на кажух’ (Жд. 1), ’пінжак’ (Касп., Яруш.), ’пінжак, каптан з даматканага сукна’ (Сл. ПЗБ; навагр., Нар. сл.; Сл. Брэс.). З польск. marynarka ’тс’ < marynara ’кароткая куртка без таліі’ < marynarz ’матрос’ (Варш. сл., 2, 891; Кюнэ, 76).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́маклы, ‑ая, ‑ае.
1. Прамоклы; мокры. Пінжак — далоў, далоў — рубашка; Камашы вымаклыя — з ног... Бялевіч.
2. Які загінуў ад празмерная вільгаці. Вымаклыя пасевы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спатне́ласць, ‑і, ж.
Разм. Уласцівасць і стан спатнелага. — Мо хто за вамі гнаўся? — зірнуўшы на нашу спатнеласць, пытала цётка Арына і расшпільвала Алесеў пінжак. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кулёк ’пінжак’ (Нар. словатв., Мат. Маг., Мядзв.). Семантыка звязана з семантычным пераносам ’мяшок’ > ’вопратка’. Гл. куль 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наце́льнік, ‑а, м.
Матроская паласатая трыкатажная рубашка, якая надзяваецца на цела. Юрка Федарынчык, зняўшы пінжак і застаўшыся ў адным матроскім нацельніку, нервова перабіраў рычажкі радыёстанцыі. Шыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Манна́рка ’кароткае на кудзелі мужчынскае паліто’ (навагр., Жыв. сл.). З польск. marynarka ’пінжак’. Падвойнае ‑нн‑ з ‑рн‑ (< ‑рын‑).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мана́рка 1 ’вопратка кароткага памеру з тканага сукна’ (Сцяшк.), ’пінжак’ (шчуч., З нар. сл.; лід., шчуч., гродз., Сл. ПЗБ). Рус. куйбыш. мона́рка ’кароткая кофта з аборкамі’, бран., пенз., ульян., урал. мана́рка ’жаночае паўпаліто на ваце, жакетка з плюшу; сукна, аксаміту’. З польск. marynarka ’пінжак’. Склад ‑ry‑ выпаў у выніку дысіміляцыі з ‑r‑.
Мана́рка 2 (фалькл.) ’музыкальны інструмент’ (Ян.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пададзе́ць, ‑адзену, ‑адзенеш, ‑адзене; зак., што.
Разм. Надзець што‑н. дадаткова пад верхняе адзенне. Пададзець пад пінжак світэр. □ [Маці:] — Не прастудзіся, настаўляй каўнер, пададзень яшчэ што цёплае... Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Прышэ́ўнік ’пінжак з даматканага сукна’ (паст., Сл. ПЗБ). Параўн. рус. дыял. пришевпи ’надточка, надстаўка ў адзенні’. Да прышываць; гл. шыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)