спрэ́льваць

‘псаваць што-небудзь, даводзіць да прэння’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. спрэ́льваю спрэ́льваем
2-я ас. спрэ́льваеш спрэ́льваеце
3-я ас. спрэ́львае спрэ́льваюць
Прошлы час
м. спрэ́льваў спрэ́львалі
ж. спрэ́львала
н. спрэ́львала
Загадны лад
2-я ас. спрэ́львай спрэ́львайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час спрэ́льваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ба́лаваць, ‑лую, ‑луеш, ‑луе; незак., каго, чым.

Занадта песціць, псаваць празмернай увагай, клопатамі, патураннем. Балаваць дзяцей гасцінцамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

безобра́зить несов. (портить вид) псава́ць вы́гляд, бры́дзіць; (искажать) скажа́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уро́довать несов. няве́чыць, кале́чыць; (безобразить) га́дзіць, бры́дзіць; (портить) псава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

блэ́ціць

‘блытаць, бязладна пераплятаць, разладжваць, псаваць што-небудзь (пра ніткі, валасы і пад.)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. блэ́чу блэ́цім
2-я ас. блэ́ціш блэ́ціце
3-я ас. блэ́ціць блэ́цяць
Прошлы час
м. блэ́ціў блэ́цілі
ж. блэ́ціла
н. блэ́ціла
Загадны лад
2-я ас. блэ́ць блэ́цьце
Дзеепрыслоўе
цяп. час блэ́цячы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

няве́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; незак., каго-што.

1. Наносячы фізічныя пашкоджанні, калечыць каго-н.; ламаць што-н.

Н. твар.

2. перан. Рабіць дрэнны ўплыў на каго-н.; псаваць.

Н. душы людзей.

|| наз. няве́чанне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

обезобра́живать несов. (калечить) абязве́чваць, зняве́чваць; (лишать красоты) псава́ць, збры́джваць, зга́джваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перекове́ркивать несов., разг.

1. (портить) псава́ць;

2. (извращать) скажа́ць, перакру́чваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Псуць ’псаваць’ (Нас., ТСБМ), псу́та ’псаванне’ (Шпіл.). Гл. псава́ць, псо́та.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ка́зі́ць ’псаваць, перакрыўляць і інш.’, ’перакрыўляць, крывіць твар’, ка́зіцца ’здзекавацца і інш.’ (Нас.), казити ’псаваць, шкодзіць і інш.’ (Гарб.). Укр. казити ’перакрыўляць, псаваць’, рус. (варонеж.) казить ’псаваць’, польск. kazić псаваць і інш.’, ст.-польск. (з XVI ст.) ’разбураць, псаваць, разбіваць (напр., збанкі)’, славін. kãzec ’разбіваць, разбураць і інш. в.-луж. kazyć ’нішчыць, псаваць’, н.-луж. kazyś ’псаваць і інш.’, чэш. kaziti ’псаваць, разбураць, шкодзіць’, славац. kazit ’псаваць, разбураць’, славен. kazíti ’псаваць, перакрыўляць’, серб.-харв. ка́зити се ’псаваць свой выгляд’, ст.-слав. казити ’псаваць, шкодзіць’. Прасл. kaziti (sę) традыцыйна лічыцца каўзатывам да čeznǫti, Трубачоў (Эт. сл., 9, 171) слушна звяртае ўвагу на тое, што паміж гэтымі словамі няма непасрэднай суаднесенасці ні ў фармальным, ні ў семантычным плане. Таму ранейшыя даследчыкі шукалі іншыя сувязі; можна згадаць спробу Махэка, Recherches. 82–86, суаднесці слав. kaziti і літ. kežė́ti ’кіснуць’, аднак у слоўніку (Махэк₂, 246) ён супастаўляе з слав. літ. gōžti, góžti ’пра псаванне піва і інш.’. Паводле Мее, MSL, 9, 1896, 144, можна меркаваць, што kaziti ад іменнай асновы kaza; фармальна (праз ступень o → ō) гэта супадае з асновай у слав. kazati. Семантычная сувязь лексем зразумелая, калі прыняць, што kazati ’псаваць’, ’памячаць, адзначаць (у дрэнным сэнсе)’, гл. Трубачоў, там жа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)