продо́лжить сов.

1. працягну́ць, прадо́ўжыць; см. продолжа́ть​ 1;

2. (продлить во времени) працягну́ць, прадо́ўжыць; (отсрочить) адтэрмінава́ць;

продо́лжить заня́тия до ию́ля працягну́ць (прадо́ўжыць) заня́ткі да лі́пеня;

продо́лжить о́тпуск прадо́ўжыць (адтэрмінава́ць) адпачы́нак;

3. (увеличить, удлинить в пространстве) прадо́ўжыць;

продо́лжить ли́нию до пересече́ния её с окру́жностью прадо́ўжыць лі́нію да перасячэ́ння яе́ з акру́жнасцю;

продо́лжить доро́гу до ле́са прадо́ўжыць даро́гу да ле́су;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

папрапуска́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Прапусціць усіх, многіх або ўсё, многае, даць прайсці, праехаць усім, многім. Папрапускаць пешаходаў.

2. Прасунуць, працягнуць праз што‑н. усё, многае. Папрапускаць правады праз адтуліны.

3. Зрабіць многа пропускаў. Папрапускаць радкі. Папрапускаць заняткі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

проде́ть сов.

1. (нитку) працягну́ць, мног. папраця́гваць, зацягну́ць, прасу́нуць, мног. папрасо́ўваць;

2. (просунуть) прасу́нуць, мног. папрасо́ўваць; см. продева́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

правалачы́, ‑лаку, ‑лачэш, ‑лачэ; ‑лачом, ‑лачаце, ‑лакуць; пр. правалок, ‑лакла, ‑лакло; заг. правалачы; зак., каго-што.

Разм.

1. Працягнуць волакам. [Іван] правалок нагу па траве, стараючыся ступіць як мага натуральней, але гэта яму не дужа ўдалося. Быкаў.

2. Зацягнуць (нітку ў вушка іголкі).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пражыць, правесці, звекаваць; працягнуць, пракідацца (разм.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

прадо́ўжыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., што.

1. Працягнуць якое‑н. дзеянне; вярнуцца (пасля перапынку) да пачатага. Прадоўжыць следства. Прадоўжыць сход.

2. Зрабіць больш працяглым у часе; павялічыць. Жыццё прадоўжыў нашым дзецям Ён [Гастэла], ахвяруючы сабой. Панчанка. — Ты, Андрэй, — адзіны, хто прадоўжыць наш род Агнёвых. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мочка 1 ’ніжняя мясістая частка вуха’ (ТСБМ). Укр. мочка, рус. мочка ’тс’, ст.-рус. мочка ’тс’ (XVII ст.), якія з мъчъка < мкнути < (про)‑мкнути ’працягнуць’ у выніку чаргавання ъ : ы, параўн. прымыка́ць (Міклашчыч, 206; Праабражэнскі, 1, 563; Фасмер, 2, 666; Булахоўскі, ВП, 3, 418).

Мочка 2 ’раменная ці вяроўчаная пятля, якой прывязваецца пуга да пугаўя або біч да цапільна’ (Бяльк.), ’пятля ў кашулі’ (Растарг.). Рус. мочка ’пятля на адзенні’ (кур.), ’пятля на ботах’ (варон., разан., маск., калін.). Да мочка 1 < (з)мыка́цца ’змыкацца, стульвацца’ > прасл. mъknǫti ’цягнуць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пропеча́тать сов.

1. (покритиковать в печати) прост. працягну́ць, прабра́ць у дру́ку;

2. (напечатать) прост. надрукава́ць;

3. (потратить какое-л. время на печатанье) прадрукава́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

срок тэ́рмін, -ну м.; (время) час, род. ча́су м.;

продли́ть срок прадо́ўжыць (працягну́ць) тэ́рмін, адтэрмінава́ць;

◊

да́йте срок да́йце час;

подошёл срок надышо́ў час.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сяга́ць ’ісці, рухацца’, ’прасцірацца, даходзіць да якой-небудзь мяжы, узроўню і пад.’ (ТСБМ), ’працягваць руку, каб што-небудзь узяць’ (Стан.), ’накіроўвацца’ (Сцяшк. Сл.), сіга́ць ’імкнуцца, жадаць, дамагацца’ (Варл.), часцей з прыстаўкамі: дасяга́ць, прысяга́ць (гл. прысяга), ст.-бел. сѧгнути: сѧгнулъ рукою (Альтбаўэр). Укр. сяга́ти, сягну́ти ’даставаць, хапаць’, рус. сяга́ть, польск. sięgać ’дасягаць, выцягваць руку’, в.-луж. sahać ’даставаць; ісці вялікімі крокамі’, н.-луж. segaś ’выцягваць руку; даставаць, хапаць’, чэш. sahať ’тс’, славац. siahať ’даставаць, хапаць’, серб.-харв. се̏гнути се ’пацягнуцца, працягнуць руку’, славен. séči ’тс’, балг. пася́гам ’працягваю руку’, макед. сега ’сягаю’, ст.-слав. сѧгнѫти ’працягнуць руку’. Прасл. *sęgti, *sęgati роднаснае літ. sègti ’зашпільваць’, sagà ’засцежка, гузік’, sãgas ’пятля’, лат. segt ’пакрываць’, ст.-інд. sájati ’прылягае, прымыкае’, ст.-перс. frahanjati ’вешае’, ірл. suanem ’канат’; да і.-е. *seg‑, *seng‑ ’вязаць, злучаць, датыкацца’; гл. Траўтман, 252; Покарны, 887; Фасмер, 3, 825; Скок, 3, 214; Шустар-Шэўц, 1264; Борысь, 547; супраць сувязі з літ. siekti ’сягаць, дасягаць’, síeknis ’сажань’ Міклашыч, 291; Махэк₂, 535, таксама Бязлай (3, 221) па фанетычных прычынах; гл. яшчэ ЕСУМ, 5, 495–496; Анікін (Этимология–1983, 48 і наст.) звязвае славянскае слова з герм. *sinkʷan, (параўн. гоц. sagqjan, ст.-в.-ням. senken, ст.-сакс. sincan і г. д.), у семантычным радзе яшчэ ёсць значэнні ’апускацца, асядаць; тануць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)