пряма́я
1. мат. прама́я, -мо́й ж.;
провести́ пряму́ю праве́сці праму́ю;
2. в др. знач. прама́я, -мо́й ж.; (без изгибов — ещё) про́сты;
расстоя́ние по прямой адле́гласць па прамо́й;
3. грам. про́сты;
пряма́я речь про́стая мо́ва.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шчаці́нне, -я, н., зб.
1. Жорсткая прамая шэрсць у некаторых жывёл.
Чорнае ш. дзіка.
2. Кароткія жорсткія валасы на няголеным твары (разм.).
Ш. пакрыла твар.
3. Жорсткая валасяная частка шчоткі, пэндзля і пад.
|| памянш. шчаці́нка, -і, ДМ -нцы, ж., зб.
|| прым. шчаці́нны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прапарцыяна́льнасць ж., в разн. знач. пропорциона́льность;
п. ча́стак — пропорциона́льность часте́й;
п. скла́ду це́ла — пропорциона́льность телосложе́ния;
прама́я п. — пряма́я пропорциона́льность
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пропорциона́льность в разн. знач. прапарцыяна́льнасць, -ці ж.;
пропорциона́льность телосложе́ния прапарцыяна́льнасць скла́ду це́ла;
пряма́я пропорциона́льность мат. прама́я прапарцыяна́льнасць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
столбово́й стаўбавы́;
столбова́я доро́га а) гасці́нец, бальша́к, шлях; б) перен. прама́я даро́га;
столбовы́е дворя́не ист. стаўбавы́я двара́не.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
накірава́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Спец. Які прымушае што‑н. рухацца ў пэўным кірунку. Накіравальныя ролікі.
2. у знач. наз. накірава́льная, ‑ай, ж. Спец. Лінія, якая вызначае кірунак, у якім рухаецца прамая, што ўтварае канічную або цыліндрычную паверхню.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пункці́р ’перарывістая прамая лінія’ (ТСБМ). Запазычана з рус. пункти́р ’тс’, што з ням. punktieren < лац. punctāre ’пракалоць, накалоць’ (вытворнае ад лац. punctum ’укол’), гл. пункт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прасце́нь 1 ’мера палатна ў даўжыню’ (Мік., Інстр. 2), ’мера аснаванай для ткання пражы ў даўжыню ад сцяны да сцяны’ (Інстр. 2), ’пража, якая з двух верацён змотана на адно’ (гродз., бераст., арш., горац., Трухан, вусн. паведамл.). Гл. про́сцень.
Прасце́нь 2, прасце́нак ’прамая дарожка, якая раздзяляе поле’ (Нас., ТСБМ, Касп.). Дэрываты ад про́сты з суф. ‑ень (прасцень), да якога потым далучыўся яшчэ суф. ‑ак. У семантычных адносінах параўн. просць (гл.), рус. прость ’прамая дарога’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Прасцяком, просцяко́м ’напрасткі’ (ТС). Укр. простяко́м ’тс’. Тв. скл. ад *прасцяк < просты ’прамы (пра дарогу)’. Параўн. рус. дыял. про́сто і про́стец ’прамая дарога, напрасткі’. Гл. яшчэ прастава́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́рба ’невялікі паўвостраў’ (навагр., Сл. ПЗБ). З прорва (гл.). Семантыка тлумачыцца пераносам значэння ’новая прамая пратока, новае рэчышча, прамытае ракой’ — ’частка сушы (паўвостраў, востраў), адрэзаная новым рэчышчам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)