гуманіта́рны, -ая, -ае.
1. Звернуты да асобы чалавека, да яго правоў і інтарэсаў.
Гуманітарныя праблемы.
2. Аб навуках: які звязаны з вывучэннем грамадства, культуры і гісторыі народа ў адрозненне ад прыродазнаўчых і тэхнічных навук.
Гуманітарная адукацыя.
|| наз. гуманіта́рнасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плутакра́тыя, ‑і, ж.
Кніжн.
1. Палітычны лад, пры якім дзяржавай кіруе кучка самых багатых прадстаўнікоў пануючага класа, а народ пазбаўлены правоў.
2. зб. Плутакраты.
[Грэч. plutokratia — панаванне, улада багатых або багацця.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грамадзя́нскасць, ‑і, ж.
Усведамленне сваіх правоў і абавязкаў у адносінах да дзяржавы; грамадзянская арганізаванасць і дысцынлінаванасць. Грамадзянскасць і патрыятызм ніколі не супрацьстаялі адно другому. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лішэ́нец, ‑нца, м.
Разм. У СССР да прыняцця Канстытуцыі 1936 г. — чалавек, пазбаўлены выбарчых і іншых грамадзянскіх правоў у сувязі з прыналежнасцю да эксплуататарскага класа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папячы́цельства, ‑а, н.
1. Сістэма мерапрыемстваў па абароне законных правоў і інтарэсаў непаўналетніх і недзеяздольных.
2. У дарэвалюцыйны час — установа для аказання дапамогі каму‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апе́ка, ‑і, ДМ апецы, ж.
1. Мерапрыемствы па ахове правоў і інтарэсаў асоб, якія не могуць самі весці сваіх спраў. Устанавіць апеку над малалетнім. // Нагляд над дзяржавай (ахова яе правоў, клопаты пра яе развіццё і пад.), які ператвараецца капіталістычнымі краінамі ў эксплуатацыю і аграбленне падапечных дзяржаў. Міжнародная апека.
2. Нагляд, кантроль над чыёй‑н. дзейнасцю. Выйсці з-пад апёкі.
3. Асобы, установы, арганізацыі, якія ажыццяўляюць апеку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
іск, ‑у, м.
Спец. Звяртанне да суда з патрабаваннем аб абароне грамадзянскіх правоў. Прад’явіць іск. Задаволіць іск. Адмовіць у іску.
•••
Сустрэчны іск — іск, які прад’яўляецца адказчыкам істцу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плебе́й, ‑я, м.
1. У Старажытным Рыме — чалавек ніжэйшага саслоўя, асабіста свабодны, але пазбаўлены першапачаткова грамадзянскіх і палітычных правоў.
2. У буржуазна-дваранскім жаргоне — чалавек не арыстакратычнага паходжання.
[Лац. plebejus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зая́ўка, -і, ДМ -я́ўцы, мн. -і, -я́вак, ж.
1. Заява аб сваіх правах або аб атрыманні правоў на што-н.
З. на агародна-садовы ўчастак.
2. Заява з указаннем на патрэбу ў чым-н. (у грашах, матэрыялах і пад.).
З. на будаўнічыя матэрыялы.
|| прым. зая́вачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фізі́чны, -ая, -ае.
1. гл. фізіка.
2. Які мае адносіны да чалавечага арганізма або да дзейнасці мышцаў, мускулаў; цялесны.
Фізічная праца.
Фізічная прыгажосць.
Перамагчы фізічна (прысл.).
3. Які адносіцца да палавых узаемаадносін.
Фізічная блізкасць.
4. Матэрыяльны.
Фізічнае старэнне машын.
○
Фізічная асоба (спец.) — чалавек, індывід як носьбіт грамадзянскіх правоў і абавязкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)