напаро́ць, ‑пару, ‑пораш, ‑пора; зак.
1. чаго. Распароць нейкую колькасць чаго‑н. сшытага. Напароць старых сарочак.
2. што. Наскочыўшы на што‑н. вострае, параніць сябе. Напароць руку на цвік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парэ́заць, -э́жу, -э́жаш, -э́жа; -э́ж; -э́заны; зак.
1. што. Параніць чым-н. вострым.
П. руку.
2. што і чаго. Нарэзаць у якой-н. колькасці, разрэзаць на часткі.
П. дроў.
3. каго (што). Зарэзаць у якой-н. колькасці.
П. гусей.
|| звар. парэ́зацца, -э́жуся, -э́жашся, -э́жацца; -э́жся (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уверадзі́ць, увераджу, увярадзіш, увярэдзіць; зак., што.
Разм. Стаміць, змарыць працай; натрудзіць да болю. // Пакалечыць, параніць. [Змітрук:] — Ты, відаць, дзе на фабрыцы робіш? [Алесь:] — На гуце. — А руку як уверадзіў? — Ды дошкай неяк стукнула. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паразі́ць ’забіць, нанесці ўдар якой-н. зборнай; перамагчы, нанесці паражэнне, разбіць; выклікаць пашкоджанне, змяненне ў тканцы, органе і пад.’ (ТСБМ). Новае кніжнае запазычанне з рус. порази́ть < рази́ть < раз (гл.). Дыял. порожа́ць ’кусаць, жаліць (пра змей)’ (ТС), відавочна, украінізм, параўн. пора́зити ’параніць; укусіць (пра змяю)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абрэ́зацца, ‑рэжуся, ‑рэжашся, ‑рэжацца; зак.
Параніць сябе чым‑н. вострым; парэзацца. Сухая папараць шорсткая пасля зімы, Ашмаргні галінку — абрэжашся. Пташнікаў. // Нацерці цела чым‑н. цвёрдым (звычайна пра каня). Абрэзаўся і абмуляўся Гнедчык, ісці не хоча, галавою матае. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насадзі́ць², -саджу́, -са́дзіш, -са́дзіць; зак.
1. каго-што. Моцна, шчыльна надзець на што-н.
Н. сякеру на тапарышча.
Н. чарвяка на кручок.
2. перан., што. Узбіўшыся на што-н. вострае, параніць (разм.).
Н. нагу на цвік.
|| незак. наса́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. наса́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (да 1 знач.) і наса́джванне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазасяка́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Засячы, зрабіць зарубкі на ўсім, многім. Пазасякаць дрэвы.
2. Параніць усё, многае. Пазасякаў конь ногі.
пазасяка́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Засячы, збіць, забіць усіх, многіх розгамі, бізуном і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засячы́¹ і засе́кчы¹, -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; засе́к, -кла; -сячы́; засе́чаны; зак., што.
1. Зрабіць сякерай выемку ў чым-н., на чым-н.
З. дрэва.
2. Пра каня: на хаду параніць адной нагой другую.
Конь засек нагу.
3. Адзначыць момант чаго-н., а таксама вызначыць пункт, месцазнаходжанне чаго-н.
З. час вылету.
З. курс карабля.
|| незак. засяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ра́ніць 1 ’параніць’ (ТСБМ, Стан., Сл. ПЗБ), ра́ніцца ’атрымаць раненне’ (ТС), ст.-бел. ранити ’раніць’. Гл. рана 1.
Ра́ніць 2 ’сцвярджаць, што яшчэ рана’ (Нас.), ра́ніцца ’прыходзіць, рабіць раней вызначанага часу’ (Нас., Касп.; ашм., Стан.), сюды ж, магчыма, рані́ць ’не ў тэрмін нарадзіць’ (Сл. ПЗБ), рані́цца ’рана што-небудзь рабіць’ (там жа). Гл. рана 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абшчыпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Шчыпаючы, пазбавіць апярэння, лісця і пад.; абскубці. Абшчыпаць курыцу. Абшчыпаць куст.
2. Шчыпаючы, паабрываць (лісце, ягады, пялёсткі і пад.). Абшчыпаць пялёсткі. Абшчыпаць струкі гароху.
3. Шчыпаючы, параніць у многіх месцах. [Пеўні] абшчыпалі да крыві адзін другому грабяні. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)