сцяжэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Абл. Ацяжэлы. Шмат з таго помніцца, — возьме калі ды ўсплыве. Вымыюць яго ўспаміны, як рачныя віры выносяць на паверхню ў паводку сцяжэлае палена-камень. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пашчапа́цца, ‑аецца; зак.
Раскалоцца на часткі, на шчэпкі. Палена пашчапалася. Дошка пашчапалася. □ Вось, вось, здаецца, шыбане пад адхон паравоз, пашчапаюцца колы на крыжавінах ці ў пух разляцяцца стрэлкі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Недака́рак ’акурак’ (Ян.). Відаць, дэфармаванае недакурак (ад курыць), незвычайны вакалізм выкліканні ўплывам слоў тыпу недагарак ’галавешка, недагарэлае палена’ (Сл. ПЗБ, ТС), параўн. польск. niedogarek ’недагарэлае палена, лучына; папяроса’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
асмалі́цца сов.
1. опали́ться;
а. каля́ агню́ — опали́ться у костра́;
2. обу́глиться;
пале́на ~лі́лася — поле́но обу́глилось
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гарэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Абпалены, папсаваны агнём. Гарэлы хлеб. Гарэлае палена. □ Грушу-бэру старанна Ад гарэлай кары Абчышчае стары. Броўка. / у знач. наз. гарэ́лае, ‑ага, н. [Зорын] убачыў вялікае зарыва, адчуў пах гарэлага. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кудра́ўка ’недагарэлае палена дроў’ (Сцяшк., Мат. АС). Гл. кудра.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мазгале́зіна ’сукаватае палена’ (ашм., Сцяшк. Сл.). Балтызм. Параўн. літ. mãzgas ’вузел’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тупя́шка ‘гнілое палена’ (Бяльк.). Магчыма, памылкова прачытанае ў рукапісе туняшка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Карчу́шка ’недагарэлае палена дроў’ (Жыв. сл.), да корч з дэмінутыўным суфіксам ‑ушка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
расшчапі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -шчэ́піцца; зак.
1. Раскалоцца, раздзяліцца на часткі.
Палена лёгка расшчапілася.
2. Разняцца, раз’яднацца.
Пальцы расшчапіліся.
3. Раздрабіцца, распасціся на часткі (спец.).
Валакно расшчапілася.
4. Раскласціся на часткі ў выніку хімічнай рэакцыі (спец.).
Эфір расшчапіўся.
5. Распасціся (пра атамы; спец.).
|| незак. расшчапля́цца, -я́ецца і расшчэ́плівацца, -аецца.
|| наз. расшчапле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)