чырванано́сы, ‑ая, ‑ае.
З чырвоным носам. Цыбатая шэрая індычка, якая нечага доўга тапталася каля ганка пашывачнай арцелі, раптам.. павяла праз вуліцу, пад засень аброслых інеем ліп, свайго чырвананосага кавалера. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Не́нашта ’чагосьці’ (калінк., З нар. сл.). З⁺ не‑на‑што, параўн. нашто ’для чаго’, зыходная семантыка ’невядома для чаго’, г. зн. ’нечага’, параўн. нёпавошта ’без прычыны, невядома для чаго’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
звані́ць, званю́, зво́ніш, зво́ніць; незак.
1. Утвараць гукі пры дапамозе звона, званка.
2. каму. Выклікаць званком тэлефоннага апарата для размовы па тэлефоне.
З. па тэлефоне.
3. перан., пра каго-што, аб кім-чым і з дадан. Разносіць чуткі, плёткі, учыняць шум (разм.).
Нечага пра гэта ўсюды з.
◊
Званіць у званы (разм.) — усюды расказваць пра што-н.
|| зак. пазвані́ць, -ваню́, -во́ніш, -во́ніць (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расчарава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., каго.
Выклікаць у каго‑н. пачуццё незадаволенасці, разбурыць чые‑н. спадзяванні, надзеі, мары. Пісьмо расчаравала Раю: яна чакала нечага асаблівага, нейкіх незвычайных слоў, прыгожых, узнёслых, як у раманах. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вазо́н, ‑а, м.
1. Дэкаратыўная пакаёвая расліна. На падаконніках стаялі вазоны: кактус, альяс і дрэўца лімона. Гурскі. Лёгкі ветрык ледзь прыкметна гойдаў фіранку, варушыў, быццам шукаў нечага, лісце вазонаў. Васілевіч.
2. Гаршчок для вырошчвання такіх раслін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзьму́цца, ‑муся, ‑меліся, ‑мецца; ‑мёмся, ‑мяцеся; незак., на каго-што і без дап.
Разм. Крыўдзіцца, сердаваць. Галя ўсе гэтыя дні нечага дзьмулася на .. [Міхася], а калі часам сустракаліся, дык старалася глядзець у другі бок, каб не сустрэцца вачамі. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спе́рціся, сапрацца; пр. спёрся, сперлася; зак.
Разм. Збіцца, стоўпіцца ў адным месцы. Сперціся ў адным пакоі. // перан. Сабрацца, накапіцца. Ніхто нікога не слухаў, а ўсе крычалі, крычалі, каб аслабаніць ад нечага грудзі, што вось сперлася, просіцца на волю. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адплю́шчаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад адплюшчыць.
2. у знач. прым. Не закрыты павекам, расплюшчаны (пра вочы). [Ніна:] — Думаеш, я не заўважаю, як ты падоўгу ляжыш у ложку з адплюшчанымі вачыма і ад нечага трывожнага не можаш заснуць. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дада́ць, -да́м, -дасі́, -да́сць; -дадзі́м, -дасце́, -даду́ць; -да́й; -да́дзены; зак.
1. каго-што і чаго. Даць, зрабіць, сказаць і пад. ў дадатак да чаго-н.
Астатнія грошы дадам заўтра.
2. што да чаго. Сказаць або напісаць у дадатак да чаго-н.
Да сказанага нечага д.
3. што да чаго. Прыкласці, далучыць.
Да заявы д. медыцынскае заключэнне.
4. што да чаго. Скласці лікі.
Да пяці д. чатыры.
|| незак. дадава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць.
|| наз. дадава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
звон, зво́на і зво́ну, м.
1. -а, мн. званы́, -о́ў. Ударны сігнальны падвясны інструмент (з медзі або меднага сплаву) у форме пустога ўсечанага конуса з падвешаным усярэдзіне ўдарнікам (языком).
Царкоўны з.
Пажарны з.
Званіць ва ўсе званы (таксама перан.: расказваць усім пра што-н.).
2. -у. Гук, які ўтвараецца гэтым інструментам, а таксама металічнымі або шклянымі прадметамі пры ўдары.
З. касы.
З. шклянак.
3. -у, перан. Погаласкі, плёткі.
Нечага было разносіць такі з. па сяле.
|| прым. зво́навы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)