таямні́ца, -ы, мн. -ы, -ні́ц, ж.

1. Тое, што яшчэ не пазнана, не стала вядомым.

Таямніцы мінулага.

Т. атама.

2. Тое, што трымаецца ў сакрэце, наўмысна хаваецца ад іншых.

Не раскрываць таямніцы.

Умець захаваць таямніцу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

таямні́чы, -ая, -ае.

1. Поўны таямніцы (у 1 знач.), загадкава-незразумелы.

Т. шорах.

2. Які з’яўляецца тайнай і наўмысна хаваецца.

Прыехаў з таямнічай мэтай.

3. Шматзначны, загадкавы.

З таямнічым выразам твару.

|| наз. таямні́часць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

невыпадко́вы, ‑ая, ‑ае.

Які адбыўся, узнік наўмысна. Слоў Ігнась не разумее, але па галасах можна пазнаць, што .. [сварка] ўпартая і невыпадковая. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Наўмы́сля ’знарок, назнарок’ (Гарэц.; бялын., Янк. Мат., ТСБМ), наўмысле ’тс’ (Сцяшк.), наўмы́сня, наўмы́сне ’тс’ (Сл. ПЗБ, Ян., ТС, Янк. 2), надумысне ’тс’ (Сцяшк. Сл.), наўмысна ’тс’ (ТС), наўмысна ’тс’ (ТСБМ). Паводле Карскага (2–3, 78), гэта — дзеепрыметнік у функцыі прыслоўя, гл. умысля; па аналогіі з прыметнікамі сюды пранік н; паводле Шубы (Прыслоўе, 115), відаць, да ўмысл (гл.), у сувязі з чым у формах, што заканчваюцца на ‑я, назіраецца «дэфармацыя суфікса» (правільна наўмысле < *на ўмысле — месн. скл. адз. л.); наўмы́сна < *наўмысльна (там жа, 158).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

загавары́ць², -вару́, -во́рыш, -во́рыць; -во́раны; зак., каго-што.

Уздзейнічаць на каго-, што-н. замовай, загаворам².

З. ад хваробы.

◊

Загаварыць зубы каму-н. (разм.) — наўмысна адцягнуць увагу ад чаго-н. пабочнымі размовамі.

|| незак. загаво́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

няво́льны, -ая, -ае.

1. Які зроблены, адбыўся не наўмысна; выпадковы.

Н. сведка.

2. Які адбываецца не па сваёй волі; вымушаны.

Нявольнае расстанне з родным домам.

3. Тое, што і паднявольны (у 1 знач.).

|| наз. няво́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наро́чно нареч. знаро́к, назнаро́к; (умышленно) наўмы́сна;

◊

как наро́чно як знаро́к, як на то́е.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

завуалі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.

1. Прыкрыць чым‑н. лёгкім, напаўпразрыстым. Завуаліраваць твар.

2. перан. Наўмысна зрабіць менш зразумелым, утаіць сапраўдны сэнс. Завуаліраваць думку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

свядо́мы, -ая, -ае.

1. Які валодае свядомасцю (у 2 знач.).

Чалавек — істота свядомая.

2. Які правільна ацэньвае і разумее ўсё навакольнае.

Свядомыя адносіны да працы.

Свядомая палітычная барацьба.

3. Які дзейнічае наўмысна, знарок, абдумана.

С. падман.

|| наз. свядо́масць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Тое, што і памераць (у 1 знач.).

2. Разм. Наўмысна ці памылкова адмераць менш, чым трэба. Абмераць пакупніка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)