язы́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да языка (у 1 знач.). Язычныя нервы. Язычная мышца. Язычная века.
2. У лінгвістыцы — утвораны пры ўдзеле языка (у 2 знач.). Язычныя гукі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скулавы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да скулы 1 (у 1 знач.). Скулавая косць. Скулавая мышца.
2. Спец. Які мае адносіны да скулы 1 (у 2 знач.). Скулавы пояс карабля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Мякліна́ ’мышца’, ’сцягно’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Да ⁺мяклы < мякчэць < мяккі (гл.). Параўн. рус. пск. мяклый ’размоклы’, ’вялы, друзлы’. Аб суфіксе ‑іна гл. Сцяцко, Афікс. наз., 107–108.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мякоціна ’мышца’, ’лытка’ (даўг., Сл. ПЗБ). Відаць, да прасл. mękota < mękъkъ > MńKKi, мяккота (гл.). Параўн. таксама рус. пск., цвяр. мякотина ’мяса’, серб.-харв. мекотина ’мяса без касцей’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
му́скул, ‑а, м.
Тое, што і мышца. Яворскі ўнутрана здрыгануўся, але ніводзін мускул на твары не выдаў яго хвалявання. Колас. Дзесяткі рук па камандзе напружылі мускулы, — зруб узняўся і, пагойдваючыся, паплыў цераз двор на новы падмурак. Брыль.
[Лац. musculus — мышца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скараці́цца сов.
1. в разн. знач. сократи́ться;
адле́гласць ~лася — расстоя́ние сократи́лось;
тэ́рмін рабо́т ~ці́ўся — срок рабо́т сократи́лся;
дроб мо́жа с. — мат. дробь мо́жет сократи́ться;
мы́шца ~ці́лася — мы́шца сократи́лась;
2. (сузиться, ограничиться) сверну́ться;
вытво́рчасць ~ці́лася — произво́дство сверну́лось
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шчака́, -і́, ДМ шчацэ́, мн. шчо́кі і (з ліч. 2, 3, 4) шчакі́, шчок, шчака́х, ж.
1. Бакавая частка твару ад скулы да ніжняй сківіцы.
Чырвоныя шчокі.
Пацалаваць у шчаку.
2. Бакавая плоская частка чаго-н. (спец.).
Ш. сякеры.
|| памянш. шчо́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. шчо́чны, -ая, -ае (спец.).
Шчочная мышца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Му́скул ’мышца’ (ТСБМ, Бяльк.), светлаг. муску́ла ’тс’ (Мат. Гом.), драг. муску́лэ ’мышцы’ (Лучыц-Федарэц). З рус. мускул ’тс’, якое з’яўляецца кніжным запазычаннем з лац. musculus ’мышка’ ад mūs ’мыш’ (Фасмер, 3, 16).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цяглі́ца, ‑ы, ж.
Тое, што і мышца. Пройдзеш разы два па хаце — і сціхне патроху нудны боль у плячах і паясніцы, застаецца ў цягліцах толькі нешта такое пругкае і гужаватае. Крапіва. [Грэйнім] мыўся голы да пояса, і прыемна было глядзець на яго здаровае цела, абвітае дужымі цягліцамі. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Румя́ны 1 ’з румянцам на твары’, ’ярка-чырвоны, ружовы’, ’чырванаваты, з залаціста-карычневым адценнем (пра выпечку)’ (ТСБМ, Ласт., Сл. ПЗБ), румʼя́ны ’румяны, чырвоны’ (ТС), ст.-бел. румѧнъ ’тс’ (Альтбаўэр). Укр. румʼя́ний ’румяны’, рус. румя́ный ’тс’, польск. rumiany ’тс’, чэш. ruměný ’тс’, славен. rumèn ’жоўты, чырвоны’, серб.-харв. ру̀мен ’чырвоны’, балг. ру́мен ’тс’, макед. румен ’тс’, ст.-слав. роумѣнъ. Прасл. *ruměnъ < *rudměnъ < *ruda, *rudъ, *rudъjь (гл. руда, руды). Індаеўрапейскія адпаведнікі — літ. raumuõ, род. ‑eñs, Він. адз. л. raũmenį ’мышца’, лат. raũmins ’вэнджаныя мышачныя часткі’ (Фасмер, 3, 517; ESJSt, 13, 783 з літ-рай).
Румя́ны 2 ’ружовая ці чырвоная касметычная фарба для твару’ (ТСБМ). З рус. румяна ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)