жыга́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Куслівая асенняя муха з калючымі шчацінкамі на хабатку, якая пераносіць узбуджальнікаў многіх інфекцыйных хвароб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лайда́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак.
Разм. неадабр. Бяздзейнічаць, лодарнічаць; ухіляцца ад работы, ад абавязкаў. Пакуль дзяўблі камень, працавалі нехаця, асабліва лайдачылі Муха і Фрыд. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тоўстагало́ўка, ‑і, ДМ ‑лоўцы; Р мн. ‑ловак; ж.
1. Муха з вялікай галавой і кароткімі вусамі.
2. Дзённы матыль з вялікай галавой і кароткімі крыламі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зазу́мкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць зумкаць. // Зумкнуць некалькі разоў запар; празумкаць. На ўсю моц зазумкала муха, шуснула ў сена ля самай галавы — і ўсё сціхла. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мушкава́ны ’тканіна для саянаў і спадніц з набіўнымі крапінкамі’ (Растарг). Да му́шка < му́ха (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пы́льна,
1. Прысл. да пыльны.
2. безас. у знач. вык. Пра вялікую колькасць пылу дзе‑н. У хаце пыльна. □ Пыльна. Дзесьці за комінам зумкае, трапіўшы ў павуціну, муха. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пса́йка (psai̯ka) ’страказа’, бча́йка ’тс’. Дзендзялеўскі (Зб. Нахцігалу, 102) выводзіць з *pьs‑aj‑bk‑a, спасылаючыся на іншыя назвы насякомых з коранем *pьs‑ (гл. пёс): укр. песюха, песяча муха, песя муха ’Hippobosca equina L.’, славац. psota, psotka ’невялікі вячэрні ці начны матылёк’. Няпэўна, параўн. пчайка (гл.). Магчыма, памылкова прачытанае pšaika (пшайка).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мухава́ць ’сварыцца’ (слонім., Сцяшк. Сл.), серб.-харв. му̏хати ’ўпарціцца, злавацца’. Бел.-серб.-харв. ізалекса. Да му́ха (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мша́ры ’цёмна-гняды (аб масці каня)’ (Др.-Падб., Гарэц., Нас.). Польск. muszaty koń ’конь бурай масці’. Да му́ха (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
му́шка 1, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
1. Памянш. да муха.
2. перан. Наклееная або намаляваная чорная крапінка на твары ў выглядзе радзімкі.
3. Упрыгожванне ў выглядзе круглага вузялка, кропкі на празрыстай тканіне. Твар госці хаваў цёмны, з мушкамі, вельмі густы вэлюм. Караткевіч.
•••
Шпанская мушка — тое, што і шпанская муха (гл. муха).
му́шка 2, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
Частка прыцэльнага прыстасавання ў ручной агнястрэльнай зброі, размешчаная на пярэдняй частцы ствала. Чыстай марлечкай [салдат] старанна выцер шкло прыцэла, мушку. Шамякін. Чыжык прыцэліўся, але рукі дрыжалі і ўвесь час неспакойна скакала мушка. Лупсякоў. [Партызан] ужо даўно сачыў за .. эсэсаўцам, і пры кожным яго руху пераносіў мушку то ўлева, то ўправа. Шчарбатаў.
•••
Браць (узяць) на мушку гл. браць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)