размата́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
Развіць, раскруціць што-н. зматанае; зняць з таго, на што было наматана.
Р. вуду.
◊
Разматаць клубок — высветліць, разблытаць якую-н. складаную, заблытаную справу.
|| незак. размо́тваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. размо́тванне, -я, н. і размо́тка, -і, ДМ -тцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рукаві́чкі, ‑чак; адз. рукавічка, ‑чкі, ДМ ‑чцы, ж.
Памянш. да рукавіцы; невялікія рукавіцы. [Марынка] узяла ў маці клубок чырвоных нітак і звязала брату рукавічкі. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паві́ць, паўю, паўеш, паўе; паўём, паўяце; заг. паві; зак., што.
1. і без дап. Віць некаторы час.
2. Звіць усё, многае. Павіць усе ніткі ў клубок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыкаці́цца, ‑качуся, ‑коцішся, ‑коціцца; зак.
Коцячыся, наблізіцца да каго‑, чаго‑н., папасці куды‑н. Мяч прыкаціўся да вады. □ — А прыкоціцца той клубок проста да сонцавай маткі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазвіва́ць сов. (о многом)
1. (сплести в одну прядь) свить;
2. (в клубок) смота́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
умата́цца сов.
1. (наматываясь, уместиться) умота́ться;
усе́ ні́ткі ў адзі́н клубо́к не ўмата́юцца — все ни́тки в оди́н клубо́к не умота́ются;
2. разг. замота́ться;
ле́йцы ўмата́ліся ў ко́ла — во́жжи замота́лись в колесо́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Матаючы, звіць у клубок, маток; наматаць на што‑н. Зматаць пражу ў клубок. Зматаць дрот. □ [Цясляр] падняў шнур з зямлі, хацеў, відаць, звязаць, але зматаў і адкінуў у бок. Ракітны.
2. Матаючы, зняць з чаго‑н.; разматаць. Зматаць бінт з пальца.
•••
Зматаць вулачкі (вуды) — спешна пакінуць якое‑н. месца. Калі ж працы жаданай дзе-небудзь паблізу не знойдзецца, думаў Кірыл, давядзецца зматаць вудачкі. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дакаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.
1. Коцячыся, дасягнуць якога-н. месца.
Клубок дакаціўся да парога.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Данесціся, пачуцца (пра гукі грому, гармат і пад.).
Здалёку дакаціўся грукат гармат.
3. перан. Апусціцца (у 2 знач.), дайсці да непрыемнасцей (разм.).
Д. да злачынства.
|| незак. дако́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разбэ́рсаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм.
1. Раскідаць, распусціць, разблытаць. Разбэрсаць клубок. □ [Параска] ўзяла разбэрсала .. [Андрэю] валасы, потым абхапіла за шыю, прыціснулася. Лобан.
2. Тое, што і разбарсаць. Бацька разбэрсаў аборы. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Клумбу́шка ’клубок нітак’ (Мат. Гом.), ’цэўка з навітай для ткання пражай’ (Жыв. сл.). Да клубі (гл.) з экспрэснай назалізацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)