кайда́нны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да кайданоў. Кайданны звон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бо́мкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Адзывацца звонкім гулам (пра звон, гадзіннік і пад.). Звон, нібыта на хаўтуры, засмучона з вежы бомкаў... Дубоўка. // Звонка гусці. У палісадніку працавіта бомкаў чмель. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сярэ́браны в разн. знач. сере́бряный;
~ная руда́ — сере́бряная руда́;
~ная лы́жка — сере́бряная ло́жка;
с. звон — сере́бряный звон;
с. блішча́к — мин. сере́бряный блеск;
○ ~нае вясе́лле — сере́бряная сва́дьба
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сярэ́браны, -ая, -ае.
1. Зроблены з серабра.
Сярэбраная лыжка.
2. Які змяшчае серабро.
Сярэбраная руда.
3. перан. Колерам або бляскам падобны да серабра.
С. іней.
4. Меладычна звонкі, высокага тону.
С. голас.
С. звон.
◊
Сярэбранае вяселле — дзень дваццаціпяцігоддзя шлюбнага жыцця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзы́ньканне і дзі́ньканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. дзынкаць, дзінькаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Гэты звон не быў падобны ні на звон патэльні аб прыпечак, ні па дзынканне конскіх цугляў. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трызво́н ‘звон ва ўсе званы (у царкве)’ (Нас., Байк. і Некр., Шымк. Собр.), ‘перазвон’ (РБС), ‘распаўсюджаная чутка’, ‘гамонка, пагалоска’, ‘поўха’, ‘суровая вымова’, сюды ж трызво́ніць ‘званіць’, ‘голасна, публічна гаварыць пра нешта’ (Нас.). Да звон (гл.); прыстаўка тры‑ з ц.-слав.-рус. трь‑/тре‑, ст.-слав. трь‑ (напр., трьблаженъ ‘тройчы шчаслівы’) (Фасмер, 4, 95 і 97), параўн. трыкляты (гл.), серб. триклет ‘тройчы пракляты’. Аднак у дадзеным выпадку, магчыма, зыходнае рус. трезво́нить — першапачаткова было ‘званіць ва ўсе званы — па тры звоны’, бо святочны звон быў не менш як у тры звоны, трезвон ‘святочны звон увогуле’, дать трезвона ‘даць кухталя, грымака, каб у вушах пачуўся трызвон’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
даку́чны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і дакучлівы. Дакучны камарыны звон Над рэчкай замірае. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мудазвон ’пустазвон’ (Касп.). Да муды́ і звон (гл.). Параўн. таксама лях. мудзі́ць ’гаварыць недарэчнае’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наба́т, -а і -у, М -ба́це, м.
1. -у. Сігнал трывогі з выпадку якога-н. бедства, які падаецца пры дапамозе звона.
2. -а. Вялікі вайсковы барабан у Старажытнай Русі.
◊
Біць у набат — выклікаць трывогу, звяртаць увагу грамадства на што-н.
|| прым. наба́тны, -ая, -ае.
Н. звон.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разне́сціся, 1 і 2 ас. не ўжыв., -нясе́цца; разнёсся, -не́слася і -нясла́ся, -не́слася і -нясло́ся; зак.
1. Распаўсюдзіцца, пашырыцца.
Разнесліся чуткі.
2. Прагучаць, стаць чутным на далёкую адлегласць.
Разнёсся звон.
3. перан. Хутка разысціся па чым-н., у чым-н.
Па целе разнеслася цеплыня.
|| незак. разно́сіцца, -сіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)