Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прапалі́цца сов.
1. проже́чься;
дзі́рка ~лі́лася — ды́рка прожгла́сь;
2. протопи́ться;
у пе́чы ~лі́лася — пе́чка протопи́лась
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́лаз, ‑а, м.
Шчыліна, дзірка (у сховішчы, нары і пад.), праз якую можна вылезці. У час землетрасення Змяя патрапіла ў бяду: Засынала ўсе вылазы каменнем, Не выпаўзці па харч і па ваду. Валасевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дупло́, ‑а, н.
1. Пустата ў ствале дрэва на месцы выгніўшай драўніны. Засунуць руку ў дупло. □ Птушаняты спяць пад крыллем, матчыным І вавёркі ў дуплах моцна спяць. Панчанка.
2. Адтуліна, дзірка ў зубе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзіра́, -ы́, мн. дзіры́ і (з ліч. 2, 3, 4) дзіры́, дзір, ж.
1. Вялікая дзірка ў вопратцы або адтуліна ў чым-н.
Залатаць дзіры на локцях.
Залажыць дзіры цэглай.
2. Далёкае ад культурных цэнтраў месца (разм.).
Жыве ён у такой дзіры, што свет не бачыў.
○
Чорная дзіра (спец.) — вобласць у касмічнай прасторы з надзвычай магутным гравітацыйным прыцягненнем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прошлого́дний ле́ташні, мінулаго́дні;
◊
как прошлого́дний снег (ну́жен) як ле́ташні снег (патрэ́бен), як у мо́сце дзі́рка (патрэ́бен).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Во́чка ’дзірка, адтуліна’; ’ячэя ў сетцы’; ’значок на ігральнай карце’ (БРС); ’дзірка ў калодзе-вуллі для ўваходу пчол’ (Сержп. Борт., 21); ’пятля ў вязанні’ (Шат.); ’пятля ў нітах, у якую кідаюць нітку асновы’ (Шатал.). Памянш. да вока (гл.). Сюды ж, відавочна, і вочка ’газоўка’ (Мат. Гом.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лахады́р’е ’старое, парванае адзенне’ (кругл., Мат. Маг.). Да лахі і дзірка (< zdira > dyr‑ьje).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мяжджэра ’нешта грубае, порыстае, наздраватае’ (Гарэц.), ’дзірка, пралом, пустата’ (Др.-Падб.). Да мажджа́ра (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прарэ́зка, ‑і, ДМ ‑зцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. праразаць — прарэзаць (у 1 знач.).
2. Р мн. ‑зак. Прарэзаная дзірка для зашпільвання, прышпільвання чаго‑н. З кішэнькі ў кішэньку быў працягнуты праз прарэзаў ланцужок. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)