расспява́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Пачаўшы спяваць, захапіцца спевамі. Расспяваліся дзяўчаты. □ Вось і бусел паказаўся, Гусі дзікія гудуць, Шпак на дубе расспяваўся. Колас.
2. Праспяваўшы некаторы час, пачаць спяваць лёгка, свабодна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ніга́дкі ’бесклапотна, ні аб чым не думаючы’ (Бяльк.), ’добра’ (Ян.), ’хоць бы што, нядоўга думаючы’ (ТС), ні гадкі ’як ні ў чым не бывала, як з гусі вада’ (Шат.). Гл. гадка ’размова’, г. зн. ’без доўгіх размоў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
линя́ть несов.
1. (выцветать) ліня́ць, бля́кнуць, абла́зіць;
2. (сбрасывать, менять покров) ліня́ць;
ло́шадь линя́ет конь ліня́е;
гу́си линя́ют гу́сі ліня́юць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трулі́ць ‘маніці, хлусіць’ (Вушац. сл.), ‘гаварыць няпраўду, выдумляць’ (докш., Бел. дыял. 2), ‘нешта вярзці, невыразна гаварыць (пра п’янага)’ (полац., Нар. лекс.). Гукапераймальнае, параўн. польск. trulać ‘курлыкаць, трубіць (пра голас жураўля і гусі ў палёце)’, рус. трум‑трум ‘голас жураўля’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гусі́ны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да гусі, гусей, належыць ім. Гусінае мяса. Гусіныя лапы. □ На вуліцы гусіныя чароды паволі і нехаця, з крыкам саступаюць дарогу машынам. Хведаровіч.
•••
Гусінае пяро гл. пяро.
Гусіная скура гл. скура.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпла́каць, ‑плачу, ‑плачаш, ‑плача; зак.
1. Скончыць, перастаць плакаць.
2. Праплакаць пэўны час.
3. што. Выказаць, плачучы, свой душэўны боль. Язэпка ўжо адплакаў, колькі мог, сваю разлуку з домам. Якімовіч. Адплачце, гусі, Сум над балатамі. Кляшторны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ко́зка 1 ’трыножак’, ’сажань’ (Мат. Гом.). Гл. казан.
◎ Ко́зка 2 ’бакас’ (Мат. Гом.). Параўн. укр. козарка ’від дзікай гусі’, рус. казара, казарка ’тс’. Магчыма, цюркскага паходжання (тур. kaz ’гусь’) (Булахоўскі, 3, 238). Параўн. ЕСУМ, 2, 340.
◎ Ко́зка 3 ’грыб саркадон чарапічны’ (ТС). Гл. каза 6.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гергета́ць, ‑гечу, ‑гечаш, ‑геча; незак.
Разм.
1. Гагатаць (пра гусей). Крычалі гусі праразліва, Нястройным хорам гергеталі. Колас.
2. Гаварыць на незразумелай мове. У хаце паміж сабою гергеталі немцы. Чорны. — Чужыя людзі, — махнуў рукой Забела. — Зразумей, што ён гергеча. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Апо́лец ’кавалак сала’ (Сцяц., Сцяшк.). Геаграфія ўказвае на магчымасць, а фанетыка (е замест усх.-слав. а) — на верагоднасць таго, што гэта запазычанне з польск. poleć кавалак сала’ з пратэтычным а‑. Усх.-слав.: бел. полць ’палавіна гусі, качкі; палоска сала, выразаная ўздоўж’ (Нас.), польць, пульць ’вялікі кавалак сала’ (Вешт.), полаць ’кавалак сала’, рус., укр. полоть, бел. палаток, рус., укр. полоток ’палавіна (частка) вэнджанай (соленай) тушы гусі і інш.’ Але наогул галосны ў слове полць, полаць не зусім ясны. У аполец ‑ец у выніку дээтымалагізацыі ўсведамляецца як суфікс. Сцяц. (Нар., 65) бачыць тут прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне: а‑пол‑ец па тыпу азадак. Больш падыходзячым быў бы тып акраец; пры такой этымалогіі няясна, што такое *пол у тушы (аполец азначала б ’тое, што з боку — ’полу’), таму гэта версія здаецца менш верагоднай, чым тлумачэнне слова як запазычанага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сы́каць несов., разг., в разн. знач. шипе́ть;
гу́сі вы́цягнулі шы́і і пачалі́ с. — гу́си вы́тянули ше́и и на́чали шипе́ть;
не сы́кай на мяне́! — не шипи́ на меня́!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)