расса́днік, ‑а, м.
Тое, што з’яўляецца крыніцай з’яўлення, размнажэння чаго‑н. Некалькі разоў зварачаў асістэнт увагу свінабоя на тое, што гной не ёсць украса двара пана Тарбецкага, што гной ёсць рассаднік усякай заразы і ліха. Колас. Важна мець на ўвазе, што гэтую высокую ацэнку сваім ведам Скарына атрымаў у краіне, якая з’яўлялася рассаднікам самых смелых, прагрэсіўных па таму часу ідэй, ідэй гуманізму. Алексютовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вілы (мн.) / набіраць гной: сахор
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
вы́вазіць, ‑важу, ‑вазіш, ‑вазіць; зак., што.
1. Перавозячы што‑н. часткамі, вывезці поўнасцю. Вывазіць бярвенні з лесу. Вывазіць увесь гной на поле.
2. Запэцкаць у што‑н. Вывазіць паліто ў гразь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́вазіць сов. (в несколько приёмов) вы́везти;
да вясны́ трэ́ба в. уве́сь гной — до весны́ на́до вы́везти весь наво́з
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уздзе́рці, ‑дзяру, ‑дзярэш, ‑дзярэ; ‑дзяром, ‑дзераце; пр. уздзёр, ‑дзерла; зак., што.
Тое, што і узадраць. Як падумае [Яначка], што ўвесь гэты гной прыйдзецца яму сахаром уздзерці ды па воз перакідаць, страх бярэ. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пагно́й ’угноенае месца, зямля’ (Нас., Др.-Падб., Гарэц., Шн. 2, Мат. Гом., Сл. ПЗБ) і погнби ’тс’ (ТС), ’загароддзе (участак)’ (Сцяшк. Сл.), ’угнойванне, гной’ (Юрч.), погнби ’поле, якое не засявалася некалькі гадоў’ (КЭС, палес.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад пагноіць Згнаіць (гл. гной). Але параўн. польск. pognoić, pognoj.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скі́дзель ‘той, хто скідае, напрыклад, гной з возу’ (Нік. Очерки). Да скідаць, кідаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кізя́к, ‑у; мн. кізякі, ‑оў; м.
Гной з дамешкай саломы, які на поўдні СССР высушваецца ў выглядзе цаглін і скарыстоўваецца як паліва. Мы ехалі па бязлеснай мясцовасці, дзе асноўным палівам быў кізяк. «ЛіМ».
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пагно́йка ’шампіньён’ (Шат., Сл. ПЗБ), пагно́йка, пагно́йнік ’тс’ (Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ). Да гной (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перагарэ́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ры́ць; зак.
1. Пераламацца ад гарэння ці моцнага нагрэву, трэння.
Вось перагарэла.
2. Сапсавацца ад доўгага гарэння, моцнага награвання.
Лямпачка перагарэла.
3. Сатлець, сапрэць.
Гной перагарэў.
4. перан. Знікнуць, прайсці, прытупіцца (пра пачуцці, перажыванні і пад.).
Гнеў перагарэў.
|| незак. перагара́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́е і перага́рваць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)