абсо́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. абсох, ‑сохла; зак.
Зрабіцца сухім, высахнуць зверху. Зямля абсохла. На ветры вопратка хутка абсохла. □ [Раман] заўважыў на Асташонку мокрую кашулю і пацікавіўся: — Дзе гэта ты так выкупаўся, што яшчэ не абсох? Ваданосаў. // Высахнуць (пра вадкасць, што знаходзіцца на паверхні чаго‑н.). На аўсе яшчэ не абсохла раса. Крапіва.
•••
Малако на губах не абсохла гл. малако.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазасыха́ць, ‑ае; зак.
1. Засохнуць, высахнуць — пра ўсё, многае. Кроў пазасыхала на галаве і твары. Бажко.
2. Завяўшы, загінуць — пра ўсё, многае. Дрэвы пазасыхалі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ветраць, ‑ае; зак.
1. Пазбавіцца вільгаці, высахнуць. Смала выступіла скрозь [на будынках] жоўтымі пацеркамі, якія за гады выветралі, высахлі і пачырванелі. Чорны.
2. Тое, што і выветрыцца (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дасо́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. дасох, ‑ла; зак.
Скончыць сохнуць, высахнуць. Дзяўчына адагрэла рукі, апранулася і панесла на платы бялізну. Няхай вымерзне добра, тады ў хаце скора дасохне. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
исся́кнуть сов.
1. вы́сахнуць;
2. вы́чарпацца; (прийти к концу) ско́нчыцца; (угаснуть) зга́снуць; (исчезнуть) зні́кнуць; см. иссяка́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́сахлы
1. вы́сохший, иссо́хший, иссу́шенный; исся́кший;
2. вы́сохший, просо́хший;
3. вы́сохший, завя́дший;
4. перен. вы́сохший, исхуда́вший;
1-4 см. вы́сахнуць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ссо́хнуць, -ну, -неш, -не; ссох, -хла; -ні; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ужыв.). Пра расліны: высахнуць, завянуць, загінуць ад неспрыяльных умоў.
Яблыні ссохлі.
2. перан. Стаць худым ад перажыванняў, турбот і пад., зачахнуць (разм.).
Ссохла дзяўчына з-за хлопца.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Страціць свежасць; сасмягнуць (пра вусны).
|| незак. ссыха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. ссыха́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прасушы́цца, ‑сушуся, ‑сушышся, ‑сушыцца; зак.
Стаць сухім, поўнасцю высахнуць. Падушка прасушылася. // Прасушыць сваё адзенне, абутак. [Дзед:] — А лапці — яны па сухому добры абутак. У снезе ж лапаць, як грыб гнілы. Вернешся на начлег у халодны барак. Прасушыцца няма дзе. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́мерзнуць, ‑не; зак.
1. Загінуць ад марозу, холаду. Рунь вымерзла. Сады вымерзлі.
2. Прамерзнуць, высахнуць на марозным паветры; ператварыцца ў лёд. Ручай вымерз да дна. □ Дзяўчына адагрэла рукі, апранулася і панесла вешаць на платы бялізну. Няхай вымерзне добра, тады ў хаце скора дасохне. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сяка́ць ’смаркаць’ (Ян.), ся́каць ’тс’ (Сл. ПЗБ), ся́каты, ся́катэ ’смаркаць’ (кам., драг., Сл. ПЗБ; Нар. ск.); сняка́ць ’тс’ (Сл. ПЗБ, Скарбы), часцей з прыстаўкай: высякаць ’высмаркаць’ (Янк. 2); сюды ж форма зак. тр. се́кнуць ’лінуць’ (ТС). Параўн. укр. ся́кати ’смаркаць’, рус. исся́кнуть ’высахнуць; вычарпацца’, стараж.-рус. сѧкнути ’тс’, польск. siąkać ’высыхаць; смаркаць’, в.-луж. sakać ’высыхаць, пераставаць цячы’, чэш. sákati ’паціху сцякаць, сачыцца’, славац. siahnuť ’перастаць цячы’, серб.-харв. усе́кнути ’смаркацца’, славен. usékniti se ’высмаркацца’, балг. се́кна ’перастаць цячы, высахнуць’, ’смаркацца’, дыял. со́кнам ’смаркацца’, макед. секне ’пераставаць цячы, высыхаць’, се секне ’смаркацца’. Прасл. *sęknǫti ’сачыцца; высыхаць’, роднаснае літ. sèkti ’апускацца’, лат. sĩkt‑ ’засыхаць’, с.-в.-ням. sîchte ’дробны’, ірл. sesc ’сухі, бясплодны’; да і.-е. *sek‑ ’сцякаць; пераставаць цячы’; гл. Фасмер, 3, 826; Траўтман, 256–257; Скок, 3, 216; Шустар-Шэўц, 1265; ЕСУМ, 5, 496; Глухак, 543; Борысь, 544.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)